Người từng giàu nhất nước Nga và đang lưu vong sau gần một thập kỷ ở tù, Mikhail Khordorkovsky, vừa lên tiếng tỏ ý sẵn sàng dẫn dắt nước Nga, điều phối lại quyền lực của tổng thống.
 |
Cựu tỷ phú Nga Mikhail Khordorkovsky. Ảnh: AP
|
Khordorkovsky sinh năm 1963, trong một gia đình có bố mẹ làm kỹ sư và lớn lên trong một căn hộ hai phòng chật chội tại Moscow. Ông theo học tại Học viện Hoá học Mendeleyev và từng là đảng viên Cộng sản Nga thời Liên Xô.
Năm 1987, bốn năm trước khi Liên Xô hoàn toàn tan rã, Khodorkovsky lập ra công ty tài chính sau này trở thành Menatep, một trong những ngân hàng tư nhân đầu tiên thời hậu Liên Xô tại Nga
Vào những năm 1990, ông bắt đầu kiếm được những triệu USD đầu tiên khi ngân hàng mua số lượng lớn cổ phần trong các công ty tư nhân hóa với giá rẻ mạt.
Theo BBC, vào năm 1995, Khodorkovsky mua tập đoàn dầu khí Yukos trong một cuộc đấu giá quốc gia với giá thanh lý 350 triệu USD. Dưới dự điều hành của Khodorkovsky, Yukos trở thành doanh nghiệp dầu khí lớn thứ hai ở Nga, khi đạt được những tiêu chuẩn quốc tế và được đánh giá là một trong những doanh nghiệp vận hành tốt nhất nước Nga. Tập đoàn này khi đó đảm nhiệm vận chuyển bằng đường ống một phần năm số dầu nước Nga khai thác được và có sức hấp dẫn đặc biệt với các nhà đầu tư quốc tế.
Trước khi bị bắt, nhà tài phiệt từng sở hữu khối tài sản trị giá 15 tỷ USD theo thống kê của tạp chí Forbes, và là người giàu nhất nước Nga.
Vào thời đỉnh cao của "đế chế kinh doanh", Khodorkovsky cũng bắt đầu có nhiều hoạt động liên quan đến chính trị. Ông này từng ủng hộ tài chính cho hầu hết các chính đảng tại Nga, nhưng khẳng định không gắn bó với bất cứ một đảng phái nào.
Ngoài ra, Khodorkovsky còn từng giữ chức thứ trưởng Dầu mỏ và khí đốt Nga dưới thời Tổng thống Boris Yeltsin.
'Một tên trộm thì phải vào tù'
Khodorkovsky từng có những động thái chính trị được cho là đầy mạo hiểm khi không hề tỏ ra giấu diếm sự ủng hộ của mình đối với các chính trị gia đối lập với Tổng thống Vladimir Putin, người kế nhiệm đầy quyền lực của ông Yeltsin.
Ông từng mua bản quyền xuất bản tờ báo Moskovskiye Novosti uy tín. Ông cũng chiêu mộ một nhà báo điều tra nổi tiếng về việc phê phán ông Putin.
Năm 2003, Khodorkovsky bị buộc tội gian lận và trốn thuế. Vụ bắt giữ xảy ra khi đặc nhiệm Nga bao vây máy bay của Khodorkovsky, khi nó dừng lại để tiếp nhiên liệu ở Siberia. Ông ngay lập tức bị tống giam. Báo chí phương Tây khi đó nghi ngờ rằng đây là hành động nhằm loại Khodorkovsky, người đã tài trợ cho các đảng đối lập, ra khỏi vũ đài chính trị.
Đáp lại, khi chính phủ Nga tịch thu 13 tỷ USD cổ phiếu Yukos, ông Putin nhấn mạnh vụ bắt giữ là nhằm diệt trừ nạn tham nhũng doanh nghiệp.
Khodorkovsky bị xét xử lần đầu vào năm 2004. Tháng 6/2005, Khodorkovsky bị kết án 6 trong 7 tội danh gồm gian lận, trốn thuế và bị kết án 8 năm tù tại Krasnokamensk, một trại lao động ở Siberia. Trong thời gian thụ án, Khodorkovsky bị tước bỏ mọi hoạt động trí óc, ông không được đọc sách, chiếc tivi duy nhất được đặt trong phòng giải trí với các tù nhân khác. Trong khi đó, tài sản chính của Yukos đã được bán cho một công ty khác, sau này được công ty dầu khí nhà nước Rosneft mua lại.
Tháng 3/2009, khi còn 2 năm nữa sẽ mãn hạn tù, Khodorkovsky bị đem ra xét xử lần hai với các cáo buộc bổ sung rằng ông và một đối tác kinh doanh cũ đã biển thủ 25 tỷ USD. Ông bị kết án thêm 6 năm tù vào tháng 12/2010 với tội danh biển thủ 350 triệu tấn dầu từ các công ty con. Các luật sư của Khodorkovsky luôn cho rằng vụ tố tụng nhằm vào thân chủ của họ được dàn xếp nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của ông này trong chính trị."Bất cứ ai đã theo dõi phiên tòa này hiểu rằng nó chỉ là một trò hề", Vadim Klyuvgant, luật sư biện hộ chính cho nhà tài phiệt phát biểu ngay trong phiên tòa. Trong khi đó, Tổng thống Putin so sánh Khodorkovsky với siêu lừa Mỹ Bernard Madoff và nhấn mạnh: "Đã là một tên trộm thì phải vào tù".
Mikhail Khodorkovsky đã được thả theo lệnh ân xá của tổng thống Putin vào tháng 12/2013. Chỉ vài giờ sau khi được trả tự do, Khodorkovsky đáp máy bay sang Đức, nơi mẹ ông được cho là đang chữa bệnh.
"Vào ngày 12/11, tôi đề nghị tổng thống Nga ân xá do hoàn cảnh gia đình, và tôi mừng vì quyết định tích cực đã được đưa ra. Vấn đề nhận tội của tôi không được đề cập đến", ông Khodorkovsky tuyên bố lần đầu tiên kể từ khi tự do.
Trở lại chính trường
Sau vài tháng tập trung vào việc gia đình, Khodorkovsky đã trở lại trước công chúng khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine bắt đầu đạt đến ngưỡng nguy hiểm. Ngày 3/3, ông đưa ra một tuyên bố kêu gọi hòa bình và đối thoại, cho biết ông sẵn sàng đến bất cứ vùng nào ở Ukraine để làm nhà trung gian hòa giải. Khodorkovsky hôm 3/9 đến Ukraine và phát biểu tại Maidan, trước hàng nghìn thính giả.
Ngày 20/9, Khordorkovsky tái phát động Open Russia, phong trào liên kết những người Nga ủng hộ châu Âu từng được ông khởi xướng vào năm 2001. Ông và các đồng sự cho rằng cần phải nhanh chóng cải cách chính trị và khẳng định đã đến lúc phải tính đến tương lai của Nga sau thời của Putin.
Theo AFP, ông cũng công khai tiết lộ tham vọng chính trị trở thành người đứng đầu nước Nga trong thời kỳ khủng hoảng nếu được yêu cầu. Điều này trái ngược với tuyên bố không dính dáng tới chính trị trước đây của ông khi được Tổng thống Putin ân xá.
"Tôi không quan tâm đến ý tưởng trở thành tổng thống Nga vào thời điểm đất nước phát triển bình thường. Nhưng nếu đất nước phải vượt qua khủng hoảng và thực hiện cải cách hiến pháp, thì cần phân phối lại quyền lực của tổng tống để tăng quyền cho tư pháp, quốc hội và xã hội dân sự. Khi đó tôi sẽ sẵn sàng tham gia một phần nhiệm vụ này", Khordorkovsky phát biểu sau nhiều năm im lặng.
Vũ Thảo (tổng hợp)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét