Trung Quốc vẫn ngang ngược

​Thế giới phản ứng

20/04/2015 09:05 GMT+7

• 
• 
• 
• 

TT - Bất chấp phản ứng dữ dội của cộng đồng quốc tế, Trung Quốc tiếp tục tỏ ra cứng rắn và ngang ngược về hành vi lấn biển, xây đảo trái phép trên biển Đông.

             

          

 

Người Philippines biểu tình tại Manila hôm 17-4 phản đối hành vi lấn biển, xây đảo nhân tạo của Trung Quốc trên biển Đông - Ảnh: Reuters

Theo Tân Hoa xã, mới đây Bắc Kinh lên tiếng phủ nhận quan điểm của G-7 về vấn đề an ninh biển. Hồi giữa tuần, G-7 ra tuyên bố phản đối “các hành vi đơn phương như lấn biển quy mô lớn làm thay đổi hiện trạng và gây căng thẳng trong khu vực”.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi tuyên bố cứng rắn rằng hành động lấn biển, xây đảo là “hợp lý, hợp pháp và nằm trong khu vực chủ quyền của Trung Quốc”.

“Hoạt động này không ảnh hưởng đến bất kỳ quốc gia nào. Những gì Trung Quốc làm là không thể chê trách được” - ông Hồng Lỗi khẳng định một cách ngược ngạo.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc “tua” lại luận điệu cũ rích và nguy hiểm là chỉ muốn giải quyết tranh chấp thông qua đàm phán trực tiếp với từng quốc gia có liên quan.

Cả thế giới phản đối

Ngăn chặn tiếp cận Sau CSIS, tuần qua tạp chí quốc phòng IHS Jane’s công bố hình ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy Trung Quốc đang hoàn thành đường băng quân sự dài 3.000m tại Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ngoài ra Trung Quốc đang xây một cầu cảng trên đảo nhân tạo ở Đá Chữ Thập. Một quan chức Chính phủ Mỹ bình luận các đảo nhân tạo sẽ giúp Trung Quốc tăng cường tuần tra trên biển Đông và thực hiện chiến lược ngăn chặn lực lượng Mỹ và các nước tiếp cận nhiều khu vực ở biển Đông.

Bất chấp luận điệu sai trái của Trung Quốc, hành vi lấn biển và xây đảo nhân tạo trên biển Đông vẫn đang bị cả thế giới đồng loạt lên án.

Theo Reuters, cuối tuần qua Tổng thống Philippines Benigno Aquino cảnh báo biển Đông là vấn đề toàn cầu và việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại thế giới.

“Có tới 40% thương mại toàn cầu di chuyển qua vùng biển này. Các nhà lãnh đạo thế giới đều đã bày tỏ sự lo ngại” - Tổng thống Aquino nhấn mạnh. Trước G-7, thượng nghị sĩ John McCain, chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, mô tả hành vi của Trung Quốc là “gây hấn”.

Ông cảnh báo Trung Quốc muốn quân sự hóa biển Đông và các đảo nhân tạo là “mối đe dọa đối với nền kinh tế thế giới”. Ông kêu gọi Chính phủ Mỹ hành động để ngăn chặn Trung Quốc.

Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cho biết cả khu vực lo ngại Trung Quốc sẽ quân sự hóa các đảo nhân tạo trên biển Đông, cản trở tự do hàng hải, đe dọa hòa bình và ổn định khu vực.

Thậm chí đô đốc Samuel Locklear, tư lệnh Bộ chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ, cho rằng các đảo nhân tạo bất hợp pháp có thể giúp Trung Quốc kiểm soát hoàn toàn biển Đông. Ông lo ngại Bắc Kinh sẽ triển khai rađa, tàu chiến và máy bay chiến đấu tới các đảo nhân tạo.

Đô đốc Locklear chỉ trích Trung Quốc cố tình trì hoãn các nỗ lực thành lập Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) với các nước ASEAN. Trước đó chính quyền Philippines cũng cảnh báo hoạt động xây đảo nhân tạo của Trung Quốc đang phá hủy môi trường biển Đông.

Hãng thông tấn Đức DW dẫn lời chuyên gia David Rosenberg thuộc ĐH Quốc gia Úc cho biết hành vi của Trung Quốc phá vỡ các hệ sinh thái địa phương trên biển Đông.

“Về lâu dài, hậu quả có thể mang tầm thảm họa. Các dãy san hô là nền tảng của chuỗi thức ăn trên biển Đông. Đó là nơi sinh sống của nhiều loài hải sản, bao gồm các loài cá ngừ và tôm giá trị nhất thế giới. Tam giác san hô biển Đông, biển Sulu và biển Sulawesi là trung tâm sinh thái biển toàn cầu, có giá trị khoa học to lớn” - chuyên gia Rosenberg nhấn mạnh.

Dân Trung Quốc ủng hộ kiềm chế

Các nhà phân tích dự báo Trung Quốc ồ ạt xây đảo nhân tạo trái phép để tăng cường khả năng tuần tra của hải quân và hải cảnh nước này, qua đó có đủ điều kiện để lập một vùng nhận dạng phòng không (ADIZ).

Trả lời Tuổi Trẻ, giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc cho biết Trung Quốc còn muốn dùng đảo nhân tạo để đối phó với một phán quyết bất lợi của Tòa án trọng tài quốc tế đối với bản đồ “đường chín đoạn” phi pháp.

“Các nước ASEAN cần chỉ trích Trung Quốc một cách thẳng thắn. Rõ ràng hành động của Trung Quốc đã vi phạm Tuyên bố chung về ứng xử trên biển Đông (DOC). Chính quyền Mỹ và các nước cần có một chiến lược để đối phó với chương trình đảo nhân tạo của Trung Quốc. Mỹ, Nhật, Ấn Độ, Úc và các nước khu vực cần hợp tác tuần tra trên biển Đông. Các nước cũng cần đưa vấn đề này tới Hội nghị thượng đỉnh Đông Á” - giáo sư Thayer đề xuất.

“Không có hành động gì có nghĩa là nhường quyền kiểm soát biển Đông cho Trung Quốc” - giáo sư Thayer khẳng định. Trên thực tế, không phải người dân Trung Quốc nào cũng ủng hộ chính sách gây hấn của Bắc Kinh.

Theo khảo sát của Trung tâm Pert USAsia với gần 1.500 người Trung Quốc ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu, Trường Sa và Thành Đô, có 41-47% ủng hộ chính quyền Bắc Kinh dùng vũ lực giải quyết tranh chấp trên biển Đông.

Nhưng có đến 57% ủng hộ Trung Quốc kiềm chế và đàm phán với các nước khu vực. Cũng có hơn 60% ủng hộ Liên Hiệp Quốc làm trọng tài can thiệp, giải quyết tranh chấp trên biển Đông.

“Kết quả này cho thấy bất chấp những bình luận hùng hổ trên mạng Internet, phần đông cư dân thành thị ở Trung Quốc lo ngại về nguy cơ quân sự và cởi mở với ý tưởng kiềm chế” - nhà nghiên cứu Andrew Chubb của Pert USAsia đánh giá.

HIẾU TRUNG

Càng làm càng lỗ, càng lỗ càng muốn làm?

Đường sắt Việt Nam: Thu 400 tỉ, chi 2.000 tỉ đồng/năm

(LĐ) - Số 90 ĐẶNG TIẾN - 7:50 AM, 21/04/2015

• FACEBOOK
 
• VIẾT BÌNH LUẬN
 
• BẢN IN

Minh họa của ĐAN

Hiệu quả kinh doanh của ngành đường sắt rất tệ hại. Không thu hút được các nhà đầu tư tham gia. Cần có ngay những hành lang pháp lý rõ ràng để thúc đẩy tiến trình xã hội hóa ngành đường sắt. Đó là những vấn đề “nóng” tại cuộc đối thoại ngày 20.4. Thông điệp rõ ràng và mạnh mẽ từ người đứng đầu Bộ GTVT là quyết liệt đổi mới từ phương thức quản lý đến nguồn nhân lực, nhằm đưa ngành này hướng tới mục tiêu phát triển đồng bộ trong hệ thống giao thông quốc gia.

Phải sớm xã hội hóa

Chủ tịch HĐTV TCty Đường sắt Việt Nam (VNR) - ông Trần Ngọc Thành - cho biết: Để thực hiện công tác huy động nguồn lực xã hội vào hợp tác công tư (PPP), cải tạo nhằm nâng cao hiệu quả tối đa trong việc kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư và giao cho VNR quản lý, khai thác, VNR đang kêu gọi đầu tư hệ thống kho chứa, bãi hàng tại các ga đường sắt như đường và thiết bị xếp dỡ, đường lập tàu, nhà kho... Và chỉ được đầu tư các hạng mục công trình phục vụ cho vận tải hàng hoá bằng đường sắt và được thu phí dịch vụ trên cơ sở khung giá nhà nước và được VNR chấp thuận. 

Hiện nay, tổng thu của ngành đường sắt mỗi năm chỉ khoảng 400 tỉ đồng, nhưng phải chi phí lên đến trên 2.000 tỉ đồng. Do vậy rất cần phải xã hội hoá, chuyển nhượng quyền khai thác một số tuyến đường sắt, nâng cao chất lượng chạy tàu. Để làm được những điều này, trước tiên phải rà soát lại toàn bộ công lệnh tốc độ trên các tuyến đường sắt sao cho hợp lý để rút ngắn thời gian hành trình chạy tàu trên từng tuyến đường.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho rằng, muốn đổi mới ngành đường sắt, Bộ GTVT sẽ phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan sửa Luật Đường sắt. Theo đó, Bộ GTVT đồng ý chủ trương nhường quyền khai thác cho các DN trên nguyên tắc phải mang lại lợi ích cho Nhà nước, DN và người dân. Trước mắt sẽ chuyển nhượng toàn bộ quyền khai thác tuyến Hà Nội - Lào Cai cho các nhà đầu tư. “Muốn phát triển phải được đầu tư đồng bộ, khó khăn nhất hiện nay là vốn đầu tư lớn, trong khi đó hạ tầng đường sắt được sử dụng hàng trăm năm nay nên việc đầu tư xây dựng mới là rất khó khăn” - ông Đông nhấn mạnh.

Xã hội hoá đầu tư được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng dịch vụ ngành đường sắt. Ảnh: HẢI NGUYỄN

Cần hành lang pháp lý rõ ràng

Đó là ý kiến của hầu hết các DN tại cuộc đối thoại với Bộ GTVT ngày 20.4 về vấn đề xã hội hóa ngành đường sắt. Ông Trần Tuấn Anh - Cty CP giao nhận và vận chuyển Indo Tran Logistics (ITL) - cho biết, rất muốn vận tải đường sắt phát triển vì hiện Cty chỉ phát triển vận tải đường sắt 5%, logistics là chuỗi cung ứng giữa đường biển, đường sắt và đường bộ. Nếu đường sắt không phát triển thì khách hàng chỉ đến với đường bộ và sẽ tiếp tục tăng chuyện chở hàng quá tải. Nhà đầu tư luôn kỳ vọng Bộ GTVT gỡ các chính sách để sớm triển khai được việc xã hội hóa vận tải ngành đường sắt để DN có cơ sở phát triển dịch vụ.

Đại diện Tập đoàn Vingroup - ông Trần Thanh Sơn - mong muốn được đầu tư vào các tuyến đường sắt để phát triển du lịch, nhưng cần phải có những đoàn tàu chất lượng và tiêu chuẩn của Châu Âu, để giảm thời gian chạy tàu xuống còn dưới 5 giờ thì sẽ thu hút hành khách đi tàu. Cùng chung ý kiến này, ông Trần Thế Hùng - Cty CP vận tải đường sắt - cho biết cần phải có sự đầu tư đầu máy theo dạng xã hội hoá, các DN bỏ tiền ra mua đầu máy đơn giản nhưng quan trọng là không có cơ sở vật chất để sửa chữa bảo dưỡng. Ngành đường sắt có sẵn cơ sở vật chất, do vậy nếu xã hội hoá theo hình thức PPP thì sẽ tạo thuận lợi cho các DN. Rất mong Bộ GTVT xem xét những dịch vụ chung nhất, còn những dịch vụ phục vụ khách hàng cần phải xã hội hoá để DN làm tốt hơn hoạt động phục vụ người dân.

Đẩy mạnh tái cơ cấu và cổ phần hóa VNR

Trước hàng loạt vấn đề các DN đưa ra, Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng cho rằng, cần để nhiều DN tham gia đầu tư mới tránh được độc quyền trong kinh doanh và các DN mới có điều kiện tiếp cận các dịch vụ tốt nhất. VNR là một DN, do vậy, mọi hoạt động SX-KD phải bình đẳng, không được độc quyền. Cần phải đổi mới từ thể chế, chính sách Nhà nước quản lý để hạn chế thấp nhất cơ chế xin-cho. Bộ trưởng Thăng cũng yêu cầu ngành đường sắt rà soát lại toàn bộ hệ thống văn bản pháp luật xây dựng ngành đường sắt phát triển.

Đường sắt là sở hữu toàn dân, các nhà đầu tư chỉ được phép thuê đất và phải sử dụng đúng mục đích, đúng quy hoạch. Hiện cung cách quản lý ngành đường sắt chưa cao và các nhà đầu tư đã nhìn thấy tiềm năng để đầu tư khai thác. DN kinh doanh hiệu quả, Nhà nước sẽ thu được thuế cao hơn và tạo ra một sự cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng trong lĩnh vực đường sắt nói riêng và đối với các phương thức vận tải nói chung. Cần tập trung đẩy mạnh tái cơ cấu và cổ phần hóa VNR đúng lộ trình; xây dựng hoàn chỉnh các đề án, công bố công khai để mời gọi các nhà đầu tư.

VN vẫn ở đáy

‘Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi’: 

- Văn  hoá tăng trưởng của Việt Nam là đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi. Tăng trưởng kinh tế tuy phục hồi, nhưng vẫn trong vùng đáy của 25 năm qua.

>> Thủ tướng và thông điệp tại Diễn đàn Kinh tế thế giới

Phục hồi không bền vững

Báo cáo đề dẫn về tổng quan nền kinh tế tại Diễn đàn kinh tế mùa Xuân năm 2015 có chủ đề "Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh: Biến lời nói thành hành động" tại TP Vinh, Nghệ An sáng nay, TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đánh giá, nền kinh tế Việt Nam tuy phục hồi, nhưng vẫn trong vùng đáy.

Mức tăng trưởng trung bình giai đoạn 1990-2010 là 7,8%. Nhưng kể từ 2009 đến nay, tăng trưởng luôn dưới con số này. Từ năm 2012, tăng trưởng có nhích lên chậm rãi thì GDP 2014 vẫn là 6,8%, chưa đến 7%.

TS Trần Đình Thiên

"Đáng chú ý, văn hoá tăng trưởng ở Việt Nam là đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi. Tức là, đầu năm ăn tiêu tiết kiệm, dè xẻn, tăng trưởng chậm, nhưng cuối năm chi tiêu tăng lên, tăng trưởng lại bò lên. Đó là sự tăng trưởng chưa bền vững", TS Thiên bình luận.

Ông nhấn mạnh, chất lượng phục hồi vẫn còn nhiều điều quan ngại. Đó là nền kinh tế phục hồi trong xu thế gia tăng bất cân xứng cơ cấu, thiên lệch ngoại lực.

Theo ông, phục hồi của nền kinh tế  năm qua vẫn chỉ là uống thuốc khoẻ, bồi bổ tăng lực mà chưa thực sự chữa bệnh. Cơ bản tăng trưởng vẫn là số lượng mà ít thấy có dịch chuyển đẳng cấp về chất lượng và sức cạnh tranh. Đẳng cấp nền kinh tế vẫn là đẳng cấp thấp, cả công nghiệp, dịch vụ. Các điểm yếu kém cơ cấu và mô hình tăng trưởng cũ còn nguyên.

Các nền tảng tăng trưởng bền vững vẫn chưa được xác lập vững chắc mà điển hình là cục máu đông nợ xấu chưa giải toả được, nợ công gia tăng nhanh.

Ông Thiên cho biết, nợ xấu bị xích lại hầu hết, nhưng chưa được xử lý theo nguyên tắc thị trường.  Còn dự báo nghĩa vụ trả nợ/thu ngân sách sẽ vượt vạch đỏ, là 25,9%. Nợ công có xu hướng nội địa hoá, dựa nhiều vào trái phiếu Chính phủ thay vì ODA. Đáng chú ý là nguy cơ lãi suất nợ cao, thời hạn nợ ngắn, tranh chấp vốn và cạnh tranh lãi suất với tín dụng khu vực kinh doanh khốc liệt.

Nền kinh tế luỵ FDI

Trở lại câu chuyện phục hồi tăng trưởng, TS Thiên đặt vấn đề.

Ông cho rằng, khu vực FDI đóng vai trò quan trọng hơn, quyết định khả năng phục hồi của nền kinh tế.

Dẫn chứng rõ nét nhất là vừa qua FDI vào nhiều, với các tập đoàn đa quốc gia hàng đầu như Samsung, Microsoft, Toyota vào Việt Nam đã làm thay đổi sâu sắc cơ cấu chủ thể phát triển của nền kinh tế. Số lượng không nhiều, nhưng vị thế và chất lượng tốt hơn hẳn khu vực nội địa.

Nhưng câu hỏi đặt ra là, các đại gia FDI đưa gì vào Việt Nam và xu hướng đó có làm thay đổi đẳng cấp công nghệ, đẳng cấp phát triển của Việt Nam như ta mong đợi?

"Tại sao DN Việt Nam không hội nhập quốc tế được ngay trên đất nước mình, không thể mượn sức mà lớn lên? Chúng ta kéo thế giới vào đây rồi nhưng không hội nhập được. Samsung họp cả nghìn DN nhưng cũng chỉ tuyển được 4-5 DN vào làm hỗ trợ", ông Thiên nhấn mạnh.

Vị Viện trưởng lo ngại, nếu FDI vẫn dồn dập đổ vào thì sẽ xảy ra hai  xu hướng, một là FDI lấn át các DN nội, hai là nguy cơ khi FDI rời bỏ Việt Nam, chẳng hạn, Samsung rút khỏi Thái Nguyên, Bắc Ninh khi chu kỳ tận thu lợi thế của Việt Nam chấm dứt thì điều gì sẽ xảy ra?

Ông cho biết, các bạn doanh nghiệp Hàn Quốc đã nói, nếu Việt Nam không cải thiện gì thì 5-7 năm nữa, Samsung cũng phải rời đi, trong khi họ đã chiếm 22% xuất khẩu của Việt Nam.

Về cơ cấu doanh nghiệp, ông Thiên cho rằng, có xu hướng bất bình thường. Ví dụ, FDI lỗ lớn và chuyển giá, có tới hơn 60% kê khai lỗ kéo dài, nhưng lại là khu vực có tốc độ tăng vốn nhanh nhất, đặc biệt là DN lớn như Pepsi, Metro. Đồng thời, tuy lỗ nhưng FDI tăng trưởng doanh thu và xuất nhập khẩu ngoạn mục nhất, liên tục xuất siêu lớn, chiếm 65-67% kim ngạch.

Trong khi đó, doanh nghiệp nội địa đóng cửa ngày càng nhiều. Năm 2010, cả nước có 40.000 DN đóng cửa nhưng đến năm 2014, con số đóng cửa đã lên tới 67.832 DN.

Dường như, địa phương nào có nhiều FDI lớn là tăng trưởng vọt lên. Chẳng hạn như ở Bắc Ninh, khi có Samsung đầu tư mạnh thì GDP cao, nhưng năm qua, Samsung chuyển sang đầu tư ở Thái Nguyên, FDI ở tỉnh này giảm sút, công nghiệp tăng trưởng âm 4,5% và GDP cả năm 2014 chỉ hơn 0,2%. Thái Nguyên ngược lại, nhờ Tập đoàn này mà có tăng trưởng tới 18,6% và công nghiệp tăng tới 33,4%.

Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam đề nghị, năm 2015, Việt Nam cần tập trung 5 ưu tiên lớn, trong đó tập trung cổ phần hoá DNNN theo thị trường, đẩy mạnh cải cách bộ máy điều hành của Nhà nước như trường hợp ngành thuế vừa qua, chuẩn bị năng lực hội nhập khi việc ký kết các FTA quan trọng đã được dự báo chốt năm 2015, tiếp tục tháo nút thắt nợ xấu, tỷ giá.

Phạm Huyền

Tăng trưởng 8-9%, 40 năm nữa mới bằng Hàn Quốc bây giờ

Nguy cơ lớn nhất là ảo tưởng về an toàn nợ công

Nợ công cao, lo nguồn trả

Muốn đuổi kịp Hàn Quốc, VN phải tăng trưởng 9% trong 20 năm

Thống đốc NHNN: Thuốc chữa nợ xấu phải đúng liều

Tổng thống trấn áp dân biểu tình bị trừng phạt

• THẾ GIỚI

​Ai Cập tuyên ông Morsi 20 năm tù giam

22/04/2015 06:42 GMT+7

• 
• 
• 
• 

TTO - Một tòa án Ai Cập ngày 21-4 tuyên án 20 năm tù giam đối với cựu Tổng thống bị lật đổ Mohammed Morsi về việc ông đã ra lệnh bắt giữ và tra tấn những người biểu tình trong thời gian cầm quyền.

Các bị cáo ở trong lồng khi tham dự phiên xét xử - Ảnh: Reuters

BBC cho biết đây là bản án đầu tiên ông Morsi nhận được kể từ khi bị lật đổ và là một trong số các phiên tòa xét xử mà ông phải đối mặt.

Ông Morsi bị lật đổ hồi tháng 7 năm 2013 cùng với việc bắt giữ hàng ngàn người ủng hộ ông trong khi phong trào Anh em Hồi giáo bị cấm đoán.

Ông Morsi và 14 thành viên khác trong phong trào  Anh em Hồi giáo cũng thoát khỏi cáo buộc kích động việc giết hại người biểu tình đòi lật đổ ông trong năm 2012. Nếu tòa cáo buộc ông tội danh này thì ông Morsi có thể đối mặt với án tử hình.

BBC cho biết tòa cũng tuyên án 20 năm tù giam cho hầu hết các bị cáo khác.

Nhóm pháp lý của ông Morsi cho biết họ sẽ kháng cáo bản án của tòa án dành cho thân chủ của họ.

Một nhân vật cấp cao của Anh em Hồi giáo là Amr Darrag gọi phán quyết của tòa án là một "trò hề công lý". "Họ muốn thông qua án tù chung thân cho nền dân chủ Ai Cập" - ông Darrag kết luận.

Trong khi đó Reuters dẫn lời anh trai của một nạn nhân trong cuộc biểu tình năm 2012 cho biết ông chỉ muốn "bước vào chiếc lồng và moi ruột của ông Morsi ra".

ANH THƯ

Một đồng đút lót đổi một đồng lãi

Thứ ba, 21/4/2015 | 13:02 GMT+7

|

Tình trạng phí bôi trơn, hối lộ gia tăng dẫn tới cạnh tranh không lành mạnh và trở thành điểm nghẽn trong thu hút đầu tư, phát triển kinh tế, theo các chuyên gia tại Diễn đàn Kinh tế Mùa Xuân.

• Doanh nghiệp nặng gánh phí bôi trơn, hối lộ / Kinh tế ổn định ở mức thấp so với tiềm năng

Tham luận của chuyên gia kinh tế lão làng Lê Đăng Doanh mang tựa đề “Môi trường đầu tư kinh doanh và tác động của tham nhũng và chi phí phi chính thức” gây chú ý tại Diễn đàn Kinh tế Mùa Xuân khai mạc sáng nay. Ông dẫn hàng loạt số liệu của các tổ chức thế giới cũng như trong nước về xếp hạng môi trường đầu tư cũng như chỉ số năng lực cạnh tranh của Việt Nam, cho thấy tình trạng tham nhũng, hối lộ sau thời gian lắng xuống đang có chiều hướng gia tăng trở lại.

Tuần trước, trong lễ công bố Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết gánh nặng phí bôi trơn, đút lót đang cản trở ý định mở rộng đầu tư, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Dẫn nghiên cứu từ năm 2009-2011, ông cho biết doanh nghiệp muốn tạo ra 1 đồng lợi nhuận cần phải trả 0,7-1 đồng tiền chi phí không chính thức. Câu chuyện Nhật Bản 2 lần dừng giải ngân ODA, Hàn Quốc và Ngân hàng Thế giới phát hiện những dấu hiệu tham nhũng, đút lót liên quan đến quá trình nhận thầu và đấu thầu xây dựng kết cấu hạ tầng ở Việt Nam cũng được ông mang tới diễn đàn với thái độ chua chát.

“Ngày 1/4/2015, Trưởng đại diện của JICA tại Việt Nam đã tuyên bố ‘Tôi tha thiết mong vụ JTC là vụ cuối cùng xảy ra với các dự án ODA của Nhật Bản. Nếu có vụ thứ ba tôi nghĩ là nhân dân Nhật Bản sẽ lên tiếng buộc Chính phủ Nhật Bản dừng ODA cho Việt Nam. Tuyên bố trên thực sự là một điều đáng báo động, cho thấy phía Nhật Bản đã mất kiên nhẫn đối với tình trạng tham nhũng kéo dài, lặp đi lặp lại ở Việt Nam”, ông nói.

Theo ông tham nhũng làm chệch hướng động lực của doanh nghiệp. Những doanh nghiệp đút lót, hối lộ ít quan tâm hơn đến đổi mới công nghệ hay sản phẩm, một tác động đặc biệt nghiêm trọng trong môi trường cạnh tranh quốc tế gay gắt và đổi mới khoa học-công nghệ là động lực chính cho phát triển hiện nay. Điều đáng lo ngại, theo ông Doanh, đó là doanh nghiệp đang tham gia vào các hoạt động tham nhũng một cách thản nhiên.

“Tham nhũng sẽ làm méo mó nguyên tắc cạnh tranh của kinh tế thị trường, cạnh tranh không còn phản ánh chính xác hiệu quả của các doanh nghiệp vì doanh nghiệp đút lót nhiều hơn sẽ được nhiều ưu đãi hơn và có thể thành đạt hơn doanh nghiệp có hiệu quả nhưng đút lót ít hơn. Doanh nghiệp lương thiện, không đút lót sẽ bị thiệt thòi nhiều mặt, chán nản vì không thể cạnh tranh”, ông bức xúc. Ông Doanh từng là Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung ương và từng là cố vấn cao cấp cho chính phủ về lĩnh vực kinh tế.

Trong cái nhìn của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, môi trường Việt Nam kém hấp dẫn vì tham nhũng và các chi phí không chính thức.

Tại diễn đàn sáng nay, tiến sĩ Cao Sĩ Kiêm - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng công bố số liệu từ một cơ quan nghiên cứu cho thấy 73% doanh nghiệp phải lót tay, 43% dân chúng phải lót tay, 33% nhân viên muốn kiếm chức, kiếm vị trí phải lót tay. “Điều này khiến chi phí doanh nghiệp tăng vô lối, lòng tin vốn đã giảm lại càng đi xuống”, ông bình luận.

Ông Đậu Anh Tuấn - Giám đốc Dự án Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng tham gia diễn đàn với bài tham luận về chủ đề môi trường đầu tư Việt Nam qua góc nhìn của doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Theo ông, các doanh nghiệp FDI đều cảm nhận môi trường kinh doanh Việt Nam kém hấp dẫn hơn nhiều vì tham nhũng, chi phí không chính thức, chất lượng dịch vụ hành chính công và chất lượng của cơ sở hạ tầng.

“Nhà đầu tư xếp hạng cơ sở hạ tầng của Việt Nam ngang bằng với các nước láng giềng Campuchia và Lào. Song ngạc nhiên hơn cả, đối với lĩnh vực tham nhũng và gánh nặng quy định pháp luật, Việt Nam còn bị đánh giá thấp hơn nhiều so với hai nước này”, ông nói.

2 chuyên gia đến từ Trường Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP HCM) là tiến sĩ Lê Hồng Nhật và tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng đã lấy ví dụ về câu chuyện Toyota Việt Nam để nhìn thấy tác động khác của tham nhũng hối lộ. Theo các chuyên gia, sự thiếu hỗ trợ của chính quyền, bộ máy hành chính công trong vấn đề cấp giấy phép đầu tư kinh doanh, vấn đề kiểm tra, giám sát và thu thuế doanh nghiệp có thể là một trong số nhiều nguyên nhân khiến hãng ô tô đến từ Nhật Bản không nỗ lực nâng tỷ lệ nội địa hóa.

“Nếu doanh nghiệp bị chèn ép bởi thủ tục hành chính quá rườm rà và chậm chạp; dễ bị ép giá về các nguồn cung hạ tầng thiết yếu như năng lượng; hoặc dễ bị nhũng nhiễu bởi có quá nhiều đoàn kiểm tra, với các khoản phí, phạt bổ sung, thì nỗ lực đầu tư, tăng tỷ lệ nội địa hóa hàng xuất khẩu của các công ty đa quốc gia như Toyota sẽ bị bào mòn”, hai chuyên gia khuyến cáo.

Theo 2 ông, môi trường kinh doanh với thể chế tổ chức tồi có xu hướng tăng nhũng nhiễu từ phía cơ quan chức năng, tăng các khoản phí, phạt, và tăng các sắc thuế sẽ làm tăng việc trốn thuế, hoặc hối lộ để tránh nộp thuế, hay để lách luật.

“Có một quy luật chung là, môi trường thể chế tổ chức càng tồi, thì doanh nghiêp càng dễ chịu rủi ro vì nạn tham nhũng. Và việc phải chi cho hối lộ, tham nhũng, làm giảm ý định đầu tư của doanh nghiệp. Tham nhũng là một trong những yếu tố quan trọng nhất làm tăng chí phí sản xuất, làm giảm sức cạnh tranh của các nền kinh tế thuộc Liên xô cũ sau cải cách”, hai chuyên gia phân tích.

Một nghiên cứu mới đây của VCCI cho thấy, nếu các khoản chi phí không chính thức ít hơn và do đó nếu các doanh nghiệp giảm số tiền chi trả cho các khoản không chính thức, thì nguồn lực này sẽ có thể được chuyển hướng vào đầu tư và tạo việc làm. Cụ thể, nếu giảm 1% đơn vị tần suất tham nhũng (tần suất tham nhũng được đo lường bằng tỷ lệ phần trăm doanh nghiệp thừa nhận có chi trả các khoản không chính thức), đầu tư tư nhân sẽ tăng 3,7%, việc làm tư nhân sẽ tăng tăng 1%, và thu nhập bình quân đầu người tăng 1,5%. Nếu giảm 1% đơn vị gánh nặng tham nhũng (tỷ lệ chi phí không chính thức trên thu nhập của doanh nghiệp), đầu tư tư nhân sẽ tăng 6,4%, số việc làm tư nhân sẽ tăng 1,8%, và thu nhập bình quân đầu người sẽ tăng 2,3%.

“Có thể dự báo rằng nếu không hạn chế và kiểm soát được tham nhũng ở mức độ nhất định, môi trường kinh doanh của Việt Nam sẽ khó có thể được cải thiện một cách cơ bản. Tác động gián tiếp của tham nhũng đối với tăng trưởng kinh tế thông qua kênh đầu tư mạnh hơn tác động trực tiếp rất nhiều. Tham nhũng ảnh hưởng tiêu cực đến đầu tư, do đó cản trở sự phát triển”, tiến sĩ Lê Đăng Doanh cảnh báo.

PGS. TS Trần Đình Thiên đặt câu hỏi về thành tích giảm 300 giờ nộp thuế cho doanh nghiệp trong năm qua. Ảnh: Phương Linh

Là người báo cáo đề dẫn quen thuộc tại diễn đàn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - Trần Đình Thiên tiếp tục chia sẻ nhận định cho rằng tăng trưởng hiện nay chưa thực sự bền vững, khi đầu năm thường tăng rất thấp, rồi lại vọt lên vào cuối năm, tương tự như cảnh "đầu năm mua muối cuối năm mua vôi". Một trong những lý do được chuyên gia này đưa ra là do có quá nhiều ngày nghỉ lễ tập trung vào dịp đầu năm.

"Nếu tiếp tục nghỉ quá nhiều, hạnh phúc theo kiểu riêng của dân tộc sẽ rất xung đột với quá trình hội nhập", PGS. TS Trần Đình Thiên nhận xét.

Đánh giá về tình hình hiện tại, chuyên gia này nhận xét kinh tế Việt Nam đã phục hồi, song chưa qua được vùng đáy. Do vậy, ông kiến nghị cần có đánh giá đúng về chất lượng tăng trưởng, khi "cơ thể còn ốm yếu, nhiều căn bệnh còn chưa chữa được".

Trước đó, trong phát biểu khai mạc, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - Nguyễn Văn Giàu nhắc lại việc GDP quý I/2015 tăng 6,03%, cao nhất so với cùng kỳ 4 năm. Với tiền đề này, Ủy ban Giám sát tài chính mới đây đánh giá kinh tế năm nay có thể tăng 6,5% . ANZ cũng dự báo trưởng có thể vượt 6,5%. Theo ông Giàu, những báo cáo này cho thấy tương lai rất lạc quan nhưng cần phải chỉ rõ mô hình để thấy rằng các tính toán này có khoa học và khả thi.

Trong khi đó, theo các chuyên gia, hiện nền kinh tế còn rất nhiều điểm nghẽn không giải quyết được, hoặc ngược lại, được giải quyết một cách bất ngờ. "Cả giai đoạn 2010-2014, Việt Nam giảm được 70 giờ nộp thuế. Để làm được đã có biết bao nhiêu chiến sĩ thi đua. Nhưng chỉ riêng mấy tháng trong năm 2014 đã giảm gần 300 giờ thì không hiểu có phép màu nào kỳ diệu vậy?", ông Trần Đình Thiên đặt câu hỏi.

Cho rằng đây dường như là câu chuyện bí ẩn, ông Thiên đề xuất các chuyên gia cần phải mổ xẻ kỹ lưỡng. "Có một nguyên lý ngược là càng không làm thì thu nhập càng cao, càng dồn cho doanh nghiệp vào chân tường thì bộ máy sống càng khỏe", vị này nói thêm.

Huyền Thư