Bệnh viện Bình Dân TP.HCM là một trong những nơi xuất hiện tình trạng tham nhũng trong lĩnh vực y tế - Ảnh minh họa
Nhiều cơ sở y tế vẫn diễn ra tình trạng tham nhũng với số lượng lớn; nhiều cơ sở y tế tư nhân hoạt động không phép hoặc giấy phép đã hết hạn; tình trạng thực phẩm không an toàn vệ sinh vẫn được bày bán… Đó là những vấn để nổi cộm được ngành thanh tra đưa ra tại Hội Nghị tổng kết công tác thanh tra Y tế (Bộ Y tế) năm 2014 hôm 19.1.
Theo ông Vũ Sỹ Vân, Phó Chánh tra Bộ Y tế, tình trạng tham nhũng diễn ra nổi cộm tại: Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Bình Dân và Bệnh viện Nguyễn Tri Phương ở TP.HCM.
Ông Vũ Sỹ Vân cho biết, Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TP.HCM đã sử dụng vượt quá số lượng phim được thu từ bệnh nhân là 488.088.150 đồng, làm thất thoát 3.365.086.000 đồng sử dụng phim bị cắt ghép tạo ra phim thừa.
Trong khi đó, Bệnh viện Bình Dân TP.HCM liên doanh, liên kết đã làm thất thoát của bệnh viện 782.517.104 đồng và tự ý cho thuê mặt bằng, chưa xin ý kiến của TP đã thu về bất chính hơn 6 tỷ đồng.
Ngoài ra, bệnh viện này còn không báo cáo thẩm định hồ sơ mời thầu, mua sắm trang thiết bị y tế bằng nguồn quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp và nguồn dự án kích cầu là 1.834.400.000 đồng.
Riêng Bệnh viện Nguyễn Tri Phương đã ký hợp đồng lao động, báo cáo quyết toán không trung thực. Cụ thể, bệnh viện này đã bố trí các bộ phận cao hơn quy định 5%, ký hợp đồng lao động với 275 người, nhưng có đến 196 lao động chưa đáp ứng đủ điều kiện tuyển dụng.
Doanh thu của bệnh viện này năm 2011, 2012 tăng so với báo cáo quyết toán của bệnh viện lên đến 9.541.686.922 đồng. Năm 2012, bệnh viện này còn chi vượt quỹ tiền lương đến 15.658.352.122 đồng, bệnh viện không có lợi nhuận nhưng vẫn tiến hành trích quỹ khen thưởng, phúc lợi với số tiền gần 10 tỷ đồng.
Ngoài ra, một số đơn vị y tế ở các tỉnh như: Lai Châu, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Nam Định, Kom Tum, Trà Vinh, Vĩnh Long, Cần Thơ và Tiền Giang cũng phát hiện nhiều sai phạm trong lĩnh vực y tế.
Để đảm bảo công tác lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện các quy định của Luật phòng chống tham nhũng, ông Vân đề nghị, các địa phương phải thường xuyên rà soát văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến thủ tục hành chính, đặc biệt quan tâm đến một số lĩnh vực trọng tâm như: an toàn vệ sinh thực phẩm; quản lý thuốc, mỹ phẩm; vắc xin sinh phẩm; vật tư và trang thiết bị y tế; khám, chữa bệnh cho người có bảo hiểm y tế; hành nghề y tế tư nhân; hành nghề dược tư nhân….
Riêng về lĩnh vực dược, theo tranh tra Bộ Y tế, các địa phương đã thanh, kiểm tra 11.496 cơ sở thì đã phát hiện có đến 2.461 cơ sở vi phạm.
Trong số các cơ sở vi phạm trên, ngành y tế đã đình chỉ 156 cơ sở, tiêu hủy 25kg thuốc dược liệu không rõ nguồn gốc, phạt và đình chỉ hàng nghề không phép đối với 93 cơ sở...
Đồng thời, các địa phương cũng đã tịch thu 184 khoản thuốc quá hạn dùng, 18 khoản thuốc phi mậu dịch, 36 khoản thuốc không còn nguyên vẹn bao bì, 66 khoản thuốc không số đăng ký…
Công tác trọng tâm thanh tra của các Sở y tế các tỉnh, thành năm 2015 được thanh tra Bộ Y tế lưu ý trong quản lý nhà nước về hành nghề y, quản lý nhà nước về lĩnh vực dược, quản lý nhà nước về y tế dự phòng và quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm.
“Trong quản lý nhà nước về hành nghề y, cần quan tâm hệ thống ngoài công lập về nội dung thực hiện chính sách pháp luật bảo hiểm y tế, công tác xã hội hóa y tế. Đối với quản lý nhà nước về lĩnh vực dược cần quan tâm công tác đấu thầu, bảo quản thuốc, chất lượng thuốc, giá thuốc. Đặc biệt, quan tâm mua sắm trang thiết bị y tế”, ông Vân nói
Hồ Quang
Tags : thanh tra y tế, Bộ y tế, chấn thương chỉnh hình....
Đó là khẳng định của KTS Đoàn Bắc - một KTS Hà Nội có tình yêu vô hạn với vịnh Hạ Long, luôn muốn bảo tồn các công trình và quảng bá đến bạn bè thế giới.
Trước việc Tập đoàn Tuần Châu trình lên UBND tỉnh Quảng Ninh muốn xây dựng 3 khu biệt thự lấn biển hình 3 đóa hoa trên biển, kèm theo là quy hoạch mở rộng sân golf từ 18 lỗ lên thành 27 lỗ bằng cách đổ hơn 20 triệu m3 đất, đá, bùn, cát xuống Vịnh Hạ Long để lấn thêm khoảng 400 ha mặt nước ở phía Tây của đảo Tuần Châu, KTS hoàn toàn phản đối vì như vậy thì sẽ mất hết.
Tư duy ăn xổi ở thì
Chia sẻ với Đất Việt, ngày 17/1, KTS Đoàn Bắc chia sẻ: "Tôi đã có nhiều chương trình ở vịnh Hạ Long, nơi này hoàn toàn khác với TP.HCM hay Hà Nội. Bởi điều đáng quý của Hạ Long là cảnh quan từ xưa đến nay, lúc nào vẫn vậy".
Bên cạnh đó, ông cho biết thêm: "Cảnh vật này, không chỉ giới hạn trong phạm vi cảnh tự nhiên mà còn liên quan đến yếu tố con người- xã hội, từ xưa đến nay, hơn 100 năm vẫn thế. Nếu sau 100 năm, mà cảnh vật khác đi, thì chắc chắn Hạ Long sẽ không còn, vì cái đáng quý cũng đã mất".
Theo ông Bắc, để có được di sản thì đầu tiên phải có kinh tế làm tiền đề, bởi vì nếu là di sản nhưng để không thì cũng vô nghĩa. Thế nhưng, không phải bằng hình thức mở rộng di sản, hay tăng giá vé như Hạ Long đang làm ồ ạt gần đây, mà cái cần cho di sản là phải được gìn giữ và bảo vệ.
Ông nhấn mạnh: "Đầu tiên, phải quảng bá giá trị di sản, hai là, tối ưu hóa những dịch vụ đã có. Mặc dù đã đi vịnh Hạ Long 5 - 6 lần, nhưng tôi cũng không thể nói tôi là người hiểu hết, nắm rõ hết vịnh Hạ Long. Vì đây là một di sản phức tạp, càng đi nhiều sẽ càng thích đi, nên phải làm sao để kéo du khách lại".
Tháp đá trong một bức ảnh do viên bác sĩ quân y người Pháp Louis Sadoul chụp năm 1889.
Tuy nhiên, hiện tại, theo ông Bắc, cứ 10 du khách được hỏi, thì 8 người không quay trở lại, mặc dù cảnh đẹp nhưng dịch vụ du lịch lại quá tệ, nên muốn kéo du khách lại là việc rất khó. Vấn đề ở đây, là phải làm sao quảng bá, nâng cao chất lượng dịch vụ, làm sao du khách không chỉ đến 1 lần mà đến nhiều lần.
Trong 1 năm có 12 tháng thì chỉ có 3 tháng nhìn vịnh Hạ Long đẹp nhất, có những tháng không nhìn thấy gì, nên phải làm sao để năm sau du khách quay lại, năm sau nữa lại quay lại để hiểu giá trị di sản thì mới là việc đáng mừng.
Hơn 100 năm nay, khung cảnh hòn "tháp đá" trong bức ảnh trên gần như không thay đổi là bao
"Còn nếu dùng biện pháp chặt phá, mở rộng để thu hút du khách, như việc tập đoàn Tuần Châu đề nghị được lấn chiếm bề mặt vịnh, thì đó chỉ là tư duy ăn xổi ở thì, chắc chắn du khách sẽ không quay trở lại, còn hiện nay lợi ích di sản đang tìm kiếm lợi ích kinh tế", ông Bắc cho hay.
Đã mất đi không bao giờ lấy lại được
Hiện nay, làm quá kém từ khâu quảng bá giá trị di sản, ví dụ như đáng lẽ để có vịnh Hạ Long thì phải có Bái Tử Long, nhưng lại cố tình tách vịnh Hạ Long và Bái Tử Long.
Tại sao lại chỉ khai thác kinh tế ở vùng lõi, vùng UNESCO công nhận, mà quên mất rằng để kiếm tiền thì phải mở rộng ra vùng ngoài, chưa kể đầu mấu của vịnh Hạ Long ở phía Cát Bà - Hải Phòng, đó mới là điểm có nhiều đảo cực lạ.
Trước việc hiện nay cho nhiều tập đoàn lớn vào khai thác di sản, ông Bắc nhận định: "Hậu quả của việc cho tập đoàn đầu tư là do cách nghĩ:doanh nghiệp (DN) này làm được thì DN kia cũng đòi làm bằng được, đó là việc tạo tiền lệ xấu. Bởi hình thành nên nếp nghĩ, nếu cho DN này làm thì DN khác chắc chắn làm được, không làm góc phải thì sẽ làm góc trái".
Theo ông Bắc, đây là nguyên tắc của chính quyền, tốt nhất, không được phép làm chuyện mở rộng, nên tối ưu hóa dịch vụ đã có.
Bài học nhãn tiền là một trong những thành tựu đạt được trong giai đoạn gần đây nhất là gỡ bỏ được lệnh cấm vận của UNESCO, đây là lần thứ ba, vịnh Hạ Long nhận được lệnh cấm vận.
Cụ thể, những năm gần đây, từ kỳ họp thứ 33 (năm 2009) và sau đó là các kỳ 35, 37 của Ủy ban di sản thế giới, Vịnh Hạ Long luôn được khuyến nghị về công tác quản lý, bảo tồn xung quanh các vấn đề tác động của du lịch, xây dựng, nuôi trồng thủy sản, môi trường.
Tại cuộc họp mới đây nhất của của Ủy ban Di sản thế giới lần thứ 38 tại Doha,Qatar vào tháng 6/2014, công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản vịnh Hạ Long mới được ghi nhận là có nhiều chuyển biến.
Việc cần làm hiện nay, ông Bắc khẳng định: "Nếu chúng ta chỉ nói 1 chiều phê phán thì sẽ không có trọng lượng, nên phải nhìn thấy giá trị vốn có của di sản này. Nếu như HN là giá trị mang tính chất kế thừa, giá trị của Sài Gòn là không có bản sắc đặc thù mà văn hóa nào cũng có, Tây - Pháp - Tàu đều có, tạo ra bản sắc của Sài Gòn là ai cũng hòa nhập vào được. Còn bản giá trị của Hạ Long là sau 100 năm vẫn thế, nếu làm mất bản sắc đó là sẽ hết".
Hơn hết, về nguyên tắc phát triển di sản là phải tối ưu hóa dịch vụ, chứ không phải mở rộng dịch vụ, trong khi không phải cái gì cũng có thể lấy lại được.
Ông Mai Xuân Hùng - Phó chủ nhiệm Ủy ban kinh tế của Quốc hội đã nói như vậy trước băn khoăn của ĐBQH về "tiền cổ phần hóa doanh nghiệp đang được sử dụng như thế nào và hiệu quả ra sao"?
PV:- Thưa ông, đã 1000 ngày thực hiện đề án tái cơ cấu DNNN, song như nhận định của nhiều chuyên gia, mới chỉ nhìn thấy kết quả của việc cổ phần hóa. Xin ông tóm lược, kết quả cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước thực hiện trong 3 năm qua: số lượng DNNN được cổ phần hóa, số tiền thu về ngân sách từ việc cổ phần hóa các DNNN?
Ông Mai Xuân Hùng: - Chỉ đạo cổ phần hóa (CPH) DNNN của Chính phủ rất quyết liệt, mục tiêu cổ phần hóa trong 2 năm 2014-2015 là 432 doanh nghiệp. Tuy nhiên do khả năng tiêu hóa của thị trường quá yếu, những khó khăn khách quan có thể ngăn cản việc bán phần vốn nhà nước đúng mục tiêu.
Nhiều DNNN chưa nộp tiền CPH về ngân sách
Thứ hai, lòng tin của người dân, giới đầu tư còn nhiều vấn đề. Do đó, vấn đề CPH DNNN tới nay có tiến triển nhưng hiệu quả chưa cao.
Về số tiền CPH, nghị quyết Chính phủ đã đưa ra rất cụ thể tiền thu về từ CPH phải nộp về ngân sách nhà nước và được báo cáo theo từng kỳ hạn.
Quốc hội chỉ nắm được con số tổng nguồn thu từ CPH, ví dụ năm 2015 là 900 ngàn tỷ, trong đó có khoảng 30-40 ngàn tỷ từ DNNN... Số tiền này, được phân bổ chung cho cả nền kinh tế từ nông nghiệp, y tế, tới giao thông, xây dựng cơ sở hạ tầng... nó không quy định chi cho từng lĩnh vực cụ thể.
PV:- Theo phản ánh, mục đích số tiền thu được từ cổ phần hóa không được công bố công khai và thường xuyên. Trả lời báo chí, một vị ĐBQH cho biết, ngân sách Nhà nước hàng năm Quốc hội thông qua không có nguồn vốn này. Theo ông, điều đó có bất thường không và tại sao lại xảy ra tình trạng này?
Ông Mai Xuân Hùng: - Thực tế từ trước tới nay vẫn có nguồn vốn thu được từ CPH doanh nghiệp. Về nguyên tắc là tiền CPH phải nộp về ngân sách, nguồn tiền này sau đó được phân bổ tới các thành phần khác của nền kinh tế.
Tuy nhiên, theo tôi được biết chỉ có tiền CPH thuộc lĩnh vực dầu khí là ra tấm ra món, các doanh nghiệp khác chưa lấy được đồng nào. Hoặc thu được lại đầu tư ngược lại hỗ trợ cho các DNNN yếu kém, làm ăn không hiệu quả; bù đắp chi trả cho các khoản nợ của DNNN như Vinalines, Vinashin. Các Tập đoàn lớn như Tập đoàn Cao su, phân bón, Điện... thậm chí còn đang bị âm. Trong khi doanh nghiệp tại địa phương, địa phương lại muốn giữ lại.
Có địa phương thu tiền CPH của doanh nghiệp nhưng 1-2 năm sau không nộp về ngân sách. Cũng có khi, trách nhiệm này bị đánh đồng với nhiệm vụ chính trị, cố thủ nguồn vốn tạo đà cho doanh nghiệp chuyển mình theo hướng khác...
Hiện nay chỉ có nghị quyết riêng đối với ngành dầu khí, quy định rõ tiền CPH doanh nghiệp được giữ lại bao nhiêu, bao nhiêu phần trăm phải nộp về ngân sách. Nghị quyết này không áp dụng chung cho tiền CPH chung của các DNNN khác, do đó trong tổng thu tiền CPH hiện nay không nắm rõ được số tiền CPH từ doanh nghiệp nhà nước là bao nhiêu mà chỉ có báo cáo tổng số tiền thu được từ CPH.
Tuy nhiên, có thể trong quá trình xử lý kỹ thuật, cập nhật con số không kịp thời hoặc có báo cáo nhưng đại biểu Quốc hội không có thời gian đọc... nên nói đại biểu không biết tiền CPH là bao nhiêu cũng không hoàn toàn chính xác.
PV:- Vị ĐBQH trên cũng nhận định, tiền thu được từ cổ phần hóa tản mát, sử dụng không hiệu quả. Trong khi đó, nhiều dự án, công trình đầu tư phát triển của Việt Nam vẫn phải được thực hiện bằng nguồn tiền đi vay nên bị phụ thuộc đến bất lợi vào phía đi vay. Liệu có phải chúng ta đã lãng phí nguồn lực hay không thưa ông? Nếu tình trạng này vẫn tiếp diễn, thiệt thòi cho nền kinh tế nói riêng và người dân nói chung sẽ như thế nào?
Ông Mai Xuân Hùng: - Phải nói rằng, việc đầu tư nguồn lực của cả nền kinh tế đều đang bị tản mát chứ không riêng gì khoản tiền CPH.
Các chương trình, mục tiêu kinh tế quá rộng, đầu tư không hiệu quả, kế hoạch hoành tráng nhưng lại không thực hiện được... Điển hình như kế hoạch xây dựng 15 khu kinh tế, nhưng khi rà soát chỉ tập trung xây dựng, phát triển được 5 khu kinh tế, còn lại không thực hiện được...
Khu vực DNNN vẫn được coi là đóng vai trò chủ đạo, là trụ cột của nền kinh tế lại hoạt động không hiệu quả. Một số ít có hiệu quả cũng không đủ sức bù đắp cho ngân sách những khoản thua lỗ, thất thoát do các DNNN khác làm ăn không hiệu quả gây ra.
Trong khi nội lực nền kinh tế yếu, nguồn lực đầu tư không có nhưng vẫn phải dồn sức hỗ trợ cho khu vực DNNN làm ăn không hiệu quả. Thậm chí còn gây thua lỗ, thất thoát tiền của của nhà nước, đó là sự lãng phí nguồn lực rất lớn, lãng phí ngay từ ngay trong ruột của nền kinh tế.
Vì thế mới nói, nền kinh tế Việt Nam hiện đã trải qua cả quá trình lãng phí và đang được khắc phục dần. Tất nhiên, để đánh giá hiệu quả cụ thể của từng lĩnh vực là rất khó. Tôi chỉ có thể nói, nguồn lực đầu tư đang dần mang lại hiệu quả.
PV:- Đã từng có đề xuất, Quốc hội sẽ giám sát và quyết định việc sử dụng nguồn vốn từ cổ phần hóa DNNN. Ông có đồng tình với đề xuất này hay không và vì sao? Nếu muốn thực hiện đề xuất này thì cần phải làm gì?
Ông Mai Xuân Hùng: Quốc hộicó quyền giám sát toàn bộ từng đồng thu - chi của ngân sách. Nhưng Quốc hội không có trách nhiệm cầm tay vẽ chữ cho Chính phủ. Chính phủ là người làm trực tiếp, sự lãng phí xảy ra tại khâu thực hiện do đó, Quốc hội không thể kiểm soát từng đồng chi tiêu cụ thể của Chính phủ trong quá trình thực hiện.
Tình hình thưởng Tết năm nay có xu hướng không cao đối với đại đa số người lao động
Vào Tết năm nay, hàng ngàn giáo viên trên khắp mọi miền đất nước vẫn không khác gì năm cũ, quà tết vẫn chỉ là “hương hoa” với gói kẹo, mì chính, chai nước mắm hay sang trọng hơn là vài trăm ngàn.
Những bài viết thấm đẫm nước mắt của báo chí còn cho thấy sự buồn tủi của giáo viên, không chỉ đơn thuần là nhìn sang các ngành nghề khác, với những con số thưởng tết từ vài chục đến vài trăm triệu đồng được công bố…
“Đắng lòng” là từ được báo chí quá quen dùng trong những năm qua. Vào Tết năm nay, “Đắng lòng: thưởng Tết bằng chả cá, gạch men” là một ví dụ chằn chặn nước mắt.
Nợ xấu vẫn nguyên bản
Vụ khởi tố và bắt giam mới đây đối với cả một nữ đại biểu quốc hội được “quyền miễn trừ” như bà Châu Thị Thu Nga tại Hà Nội là một minh chứng cao trào cho cơn đảo điên giật xù nợ cuối năm 2014.
Bất chấp chế độ rao giảng ngồn ngộn tính tuyên giáo về việc Công ty Quản lý Tài sản Quốc gia (VAMC) đang “xử lý nợ hiệu quả”, sau một năm rưỡi hoạt động, VAMC chỉ mới mua được khoảng 10% số nợ xấu trong tổng số 500.000 tỷ đồng núi nợ - con số mà Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình buộc phải thú nhận trong một phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào tháng 10/2014.
Nợ xấu chính là điểm thắt nghẽn sống còn đối với cơ chế vận hành máu huyết tài chính và cả nền kinh tế quốc gia.
Nhưng mua nợ xấu mà không bán được thì cũng như không. Chính thế, bởi tính từ lúc các quan chức VAMC và đội ngũ chuyên gia phản biện trung thành PR về việc “các doanh nghiệp nước ngoài xếp hàng chờ mua nợ của VAMC”, cho tới nay đã chẳng có bất kỳ một dấu hiệu sáng láng nào về kết quả giao dịch nợ giữa VAMC với “bạn bè quốc tế”.
Phía sau nợ xấu lại là nợ công. Dù chưa gây tác hại trực tiếp như nợ xấu, nhưng tiềm năng mà núi nợ công dồn lên đầu hơn 90 triệu người dân Việt Nam và các đời con cháu trong tương lai không quá xa được xem là cực kỳ có triển vọng.
Triển vọng đe dọa ghê gớm như thế đang càng trở nên ma quái hơn khi Chính phủ vẫn ung dung tư thế tự tại với tuyên thệ tỷ lệ nợ công quốc gia trên GDP chưa vượt qua ngưỡng nguy hiểm 65%.
Song đã từ mấy năm qua, nhiều chuyên gia phản biện và ngay cả những quan chức nhà nước như ông Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế Việt Nam, đã cố dẫn ra các tính toán đủ hợp lý để cho thấy tỷ lệ trên đã lên đến ít nhất 98% GDP, tức con số nợ công hiện thời phải lên đến khoảng 170 tỷ USD - quá khủng khiếp đối với một dân tộc mà “chỉ” 25 tỷ USD nợ xấu cũng không biết làm cách nào để xử lý và giờ đây vay nước ngoài 1 tỷ đô la cũng trầy trật.
Thị trường vẫn “trơ”
Nếu hơn 70% nợ xấu nằm chôn trong thị trường bất động sản, thì điều ngoa ngoắt cần bộc bạch thẳng thừng là thị trường này vẫn chẳng mấy biến chuyển sau bốn năm chìm ngập trong băng giá.
Bất chấp hàng loạt chính sách hỗ trợ muộn màng như gói 30.000 tỷ đồng, hạ lãi suất cho vay, mở cửa cho người nước ngoài mua nhà, tiết giảm thủ tục…, có đến 90% giao dịch cầm chừng vẫn thuộc về phân khúc nhà đất giá bình dân, trong khi lượng tồn kho chủ yếu thuộc về các phân khúc căn hộ trung cấp và cao cấp - ước tính lên đến hàng trăm ngàn đơn vị ở hai đầu cầu Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, chưa kể hàng chục ngàn căn hộ hoàn công khác bắt buộc phải tung ra bán trong vài năm tới.
Cuối 2014, Ngân hàng Nhà nước đã nỗ lực tăng mức cấp tín dụng cho thị trường
Sức mua của thị trường đã trở nên yếu mềm đến kỳ lạ. Tình trạng hiện thời không chỉ còn là thiểu phát, hay nói cách khác là suy thoái sức mua, mà đang có những dấu hiệu của căn bệnh giảm phát và tiếp sau cả hàng thập kỷ mất mát.
Vào những năm “hoàng kim” như 2007, nếu vòng quay vốn đạt hai lần, thì nay có lẽ chỉ còn khoảng 0,6 - 0,7 lần, tức giảm đến khoảng 2/3.
Thời gian gần Tết 2015, như thường lệ, các doanh nghiệp lại ồ ạt đưa hàng bán ở các siêu thị và các chợ đầu mối.
Nhưng cũng như thời điểm này của năm 2014 và trước đó là 2013, lượng hàng tiêu thụ hầu như không tăng lên được. Rất nhiều gian hàng trong các siêu thị đã phải đóng cửa, để lại một khoảng trống vô tận dành cho trẻ em trượt patin.
Vào đầu năm dương lịch 2015, lượng người đổ vào các siêu thị khá đông, nhưng nhân viên siêu thị phải kêu lên rằng họ không phải là khách hàng mà chỉ đến để dạo gót xem hàng và sau đó đi thẳng.
Tâm lý găm giữ tiền và tất nhiên cả vàng đang phủ trùm trong dân chúng. Thu nhập giảm sút đáng kể từ năm này sang năm khác trong hầu hết các ngành kinh tế đang khiến 90% người giữ tiền phải hạn chế mua sắm.
'Tốt lắm là đi ngang'
Với bối cảnh u ám như thế, lấy gì cho tăng trưởng quốc gia năm 2015?
Sự thể cay đắng là vào cuối năm 2014, bản báo cáo đầy màu sắc của các ngành và sau đó là Chính phủ vẫn nâng tỷ lệ tăng trưởng GDP lên gần 6%.
Một nguồn phụ họa khác cho con số bóng nhẫy này là báo cáo dự báo triển vọng của những ngân hàng nước ngoài như HSBC và ADB, thậm chí còn cho rằng năm 2015 GDP sẽ tăng trưởng đến 6,5%.
Sự bất nhất cực kỳ đáng nghi ngờ của công tác được gọi là “thống kê” đã khiến chất lượng công bố giảm sút ghê gớm trong lòng dạ giới tiêu dùng và dân chúng.
Tất cả cũng như lãng quên quá nhanh sự kiện mới đây về giá dầu thế giới rơi thẳng và có nguy cơ khiến ngân sách Việt Nam hụt hẫng đến vài chục phần trăm trong năm 2015, nếu giá dầu không chịu phục hồi.
Với một cố gắng cuối cùng của năm 2014, Ngân hàng Nhà nước và một số ngân hàng thương mại đã dồn đẩy tín dụng ra thị trường.
Chỉ số tăng trưởng tín dụng lập tức tăng vọt và đạt chỉ tiêu 12% của Ngân hàng Nhà nước đề ra và kéo theo hệ quả chính Ngân hàng Nhà nước phải phá giá 1% đồng VND.
Thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn chưa có dấu hiệu tăng trở lại
Tuy nhiên, tiền có thực sự chảy vào khu vực sản xuất và kinh doanh để kích thích kinh tế hay không thì lại là một dấu hỏi quá lớn. Đó là một câu chuyện khác hoàn toàn, khi trước đó đã xôn xao thông tin về việc tín dụng được bơm chủ yếu cho những ngân hàng có nhu cầu thanh toán cuối năm và những doanh nghiệp thuộc loại “cánh hẩu”.
Thực tế, những khảo sát bỏ túi vẫn cho thấy có đến 90% doanh nghiệp nhỏ và vừa không muốn vay vốn ngân hàng vì lý do đơn giản “vay cũng chẳng biết để làm gì”.
Thị trường tiêu thụ vẫn quá phổ cập tính “trơ”.
Biểu đồ kinh tế cũng bởi thế không thể, không cách nào “phục hồi” được, mà tốt lắm là sẽ đi ngang. Còn giai đoạn kéo ngang bao lâu sẽ tùy thuộc vào tính ổn định của tình hình kinh tế thế giới và tất nhiên phụ thuộc chủ yếu vào “bản lĩnh” bưng bít nợ xấu.
Ngay cả trong năm 2015, nếu tín dụng được bơm đẩy ồ ạt vào thị trường thì tình hình cũng chỉ mang sắc thái nào đó của năm 2009, khi Chính phủ đổ ra đến 143.000 tỷ đồng, tương đương 8,5% tỷ USD, nhưng lại chủ yếu làm lợi cho hai thị trường chứng khoán và bất động sản.
Cũng cần nhắc lại, hiệu quả của gói kích thích ấy cho tới nay vẫn là một câu hỏi cực lớn, cho dù Quốc hội đã mấy lần yêu cầu làm rõ.
Câu hỏi đó cũng dành cho cả nền chứng khoán Việt Nam - thường được xem là “tín hiệu của nền kinh tế” - vẫn tiếp tục cơn chìm đắm lạc giọng trong năm 2014.
Bài viết thể hiện quan điểm và cách hành văn của tác giả, một nhà báo độc lập ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Thông tin trên được ông Nguyễn Thúc Nghiêm, đại diện phía Công ty CP Thuỷ điện Vĩnh Sơn-Sông Hinh, chủ đầu tư dự án thuỷ điện Thượng Kon Tum cho biết hôm 12/1.
Hoàn thành hồ sơ khởi kiện
Theo đó, "Công ty chúng tôi và nhà thầu Trung Quốc (Liên danh Viện Hoa Đông Tập đoàn thủy điện Trung Quốc và Công ty TNHH Cục Đường sắt Trung Quốc số 18 - PV) đang thực hiện các bước tố tụng theo quy định của pháp luật và hợp đồng. Chúng tôi đang gửi hồ sơ cho Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC)", ông Nghiêm nói.
Đại diện phía Công ty CP Thuỷ điện Vĩnh Sơn - Sông Hinh cũng cho rằng, việc này sẽ phải mất cả năm để giải quyết.
Khu vực cửa dẫn vào đường hầm chuyển nước dài 17km xuyên lòng núi tại công trình thủy điện Thượng Kon Tum vắng bóng công nhân
Về việc tìm nhà thầu khác để thay thế nhà thầu Trung Quốc, ông Nghiêm cho biết, Công ty CP Thuỷ điện Vĩnh Sơn-Sông Hinh đang thực hiện các bước đề nghị Bộ Công thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Chính phủ cho cơ chế đặc thù.
"Đây không phải chuyện đơn giản mà muốn làm ngày một ngày hai là xong. Chưa giải quyết xong làm sao đưa nhà thầu khác vào được?! Khi nào chấm dứt với nhà thầu Trung Quốc xong, tính toán công việc họ đã thực hiện, đền bù bao nhiêu, xác định khối lượng công việc còn lại, giá trị thế nào mới đưa nhà thầu khác vào làm được", ông Nghiêm nói.
Liên danh Viện Hoa Đông Tập đoàn thủy điện Trung Quốc và Công ty TNHH Cục Đường sắt Trung Quốc số 18 đã trúng Gói thầu (TKT-4.2.1) Thiết kế và xây dựng tuyến năng lượng đoạn 2 dự án thủy điện Thượng Kon Tum vào tháng 10/2010 với giá 1.614 tỉ đồng, rẻ hơn một nửa so với giá nhà thầu khác đưa ra. Tuy nhiên, sau khi trúng thầu, nhà thầu liên tục yêu sách, viện đủ lý do để đòi thêm hơn 800 tỉ đồng, chây ì, chậm tiến độ, sau đó rút máy móc, nhân công về nước.
Khó khăn gì?
Trao đổi với Đất Việt về việc khởi kiện nhà thầu Trung Quốc của Công ty CP Thuỷ điện Vĩnh Sơn-Sông Hinh, luật sư Trần Thu Nam, trọng tài viên của Trung tâm trọng tài quốc tế Thái Bình Dương cho biết, do vụ việc có yếu tố nước ngoài nên các cơ quan tố tụng ở Việt Nam khi thụ lý gặp khó khăn trong việc tống đạt các quyết định.
"Khó khăn ở đây chính là vấn đề triệu tập, thông báo, ra phán quyết, nếu họ không hợp tác cũng rất khó thi hành án. Phía Việt Nam sẽ phải thông qua các cơ quan hợp tác quốc tế trong vấn đề tư pháp, hỗ trợ tư pháp quốc tế, nhờ đến các cơ quan ngoại giao của Việt Nam để tống đạt các quyết định đến cơ quan mẹ của nhà thầu ở Trung Quốc. Nếu nguyên đơn nhờ trung tâm trọng tài quốc tế phân xử thì càng khó khăn hơn", ông Nam nói.
Một khó khăn khác được luật sư Trần Thu Nam chỉ ra, đó là việc lựa chọn pháp luật giải quyết tranh chấp.
"Cái này rất phức tạp. Phải xem trong thoả thuận hay hợp đồng quy định áp dụng pháp luật của nước nào. Thường thì các vụ việc khi có yếu tố nước ngoài không bao giờ các bên lựa chọn pháp luật của một trong hai bên để giải quyết tranh chấp mà lựa chọn pháp luật của nước thứ ba nhằm đảm bảo công bằng".
Theo ông Nam, phán quyết của trung tâm trọng tài quốc tế có hiệu lực thi hành án ở tất cả các nước tham gia ký Công ước New York 1958. Để đảm bảo bản án được thi hành, mỗi trung tâm trọng tài quốc tế có quy tắc tố tụng riêng và những hợp tác quốc tế riêng.
"Sau khi ra phán quyết, trung tâm trọng tài quốc tế sẽ gửi cho các cơ quan thi hành án hoặc hỗ trợ quốc tế trong vấn đề thi hành án, áp dụng các luật quốc tế để giải quyết. Tuỳ từng trung tâm sẽ có biện pháp thi hành án riêng".
Qua vụ việc nhà đầu tư thuỷ điện Thượng Kon Tum kiện nhà thầu Trung Quốc ngừng thi công, luật sư Trần Thu Nam cho rằng, phía Việt Nam sẽ phải cẩn thận hơn trong quá trình lựa chọn nhà thầu.
"Đặc biệt khi có liên quan đến các yếu tố nước ngoài, Việt Nam phải luôn chuẩn bị tư tưởng nếu có tranh chấp xảy ra thì sẽ giải quyết như thế nào, từ đó lựa chọn nhà thầu có uy tín hơn. Trên trường quốc tế có rất nhiều nhà thầu uy tín như các nhà thầu châu Âu, tại châu Á có nhà thầu Nhật Bản, còn nhà thầu Trung Quốc đã bị tiếng, không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước khác", ông Nam nói.
Nhật, Trung và Ấn Độ là 3 nền kinh tế hàng đầu châu Á
Brzezinsky, vị cố vấn nổi tiếng với tài nhìn xa trông rộng của cựu Tổng thống Mỹ Carter trong thế kỷ 20 đã từng nói “tương lai là ở Châu Á”. Quả vậy, thế kỷ 21 đang chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ nhất của các cường quốc Châu Á, hai trong số ba cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới thuộc về Châu Á là Trung Quốc và Nhật Bản, cả hai đã làm mưa làm gió trên nền kinh tế thế giới suốt hàng chục năm qua. Nhưng cũng đừng quên Ấn Độ.
Nếu phải nhìn nhận một sự trỗi dậy thực sự ngấm ngầm nhưng đầy sức mạnh trong tương lai của Châu Á, thì không ai có thể xứng đáng hơn Ấn Độ. Tương lai sự thách thức kinh tế của Châu Á đối với thế giới, nằm ở Ấn Độ.
So với hai cường quốc kinh tế số một và số hai Châu Á là Trung Quốc và Nhật Bản, thì Ấn Độ là một trường hợp đặc biệt. Đất nước đông dân thứ hai thế giới này không có những thời kỳ phát triển kinh tế chóng mặt được xem là thần kỳ như hai nước kể trên, thay vào đó quá trình phát triển kinh tế của Ấn Độ diễn ra chậm rãi và từ tốn với GDP luôn ở ngưỡng dưới 10%.
Rất nhiều chuyên gia trên thế giới đã cảm thấy sốt ruột dùm Ấn Độ khi chứng kiến tốc độ phát triển như tên lửa của Trung Quốc khi nước này luôn đạt mức tăng trưởng trên hai con số, trong khi Ấn Độ và Trung Quốc sở hữu rất nhiều điều kiện thuận lợi giống nhau, về dân số đông, giá nhân công rẻ và lãnh thổ rộng lớn.
Thậm chí Ấn Độ còn được xem là có nhiều điều kiện thuận lợi hơn hẳn Trung Quốc khi sở hữu một đường bờ biển dài gấp đôi Trung Quốc, lại nằm trên con đường hàng hải xuyên Âu – Á rất thuận lợi cho phát triển kinh tế. Nếu như hầu hết hàng hóa của Trung Quốc phải vận chuyển trên một quãng đường rất dài để dồn về các tỉnh duyên hải phía Đông để đưa lên tàu xuất sang nước ngoài, thì ở Ấn Độ nơi biển bao quanh phần lớn lãnh thổ mọi thứ lại thuận tiện hơn rất nhiều.
Thế nên không lấy gì làm lạ với sự hẫng hụt của thế giới khi chứng kiến sự chênh lệch tốc độ tăng trưởng giữa Ấn Độ và Trung Quốc. Nhưng, nếu có một mô hình phát triển kinh tế nào đang được Trung Quốc thèm khát nhất ở thời điểm hiện tại, thì đó không gì khác ngoài Ấn Độ.
Nguyên nhân chủ đạo nằm ở việc các nhà lãnh đạo Ấn Độ chọn cách phát triển một cách bền vững thay vì chạy theo tốc độ và quy mô một cách lệch lạc như Trung Quốc. Nếu như Trung Quốc để đạt mục tiêu tăng trưởng với tốc độ nhanh nhất đã lao theo những kế hoạch phát triển tràn lan và thiếu tầm nhìn xa, và hậu quả sau ba mươi năm phát triển cao độ ở nước này giờ đây đang hiện ra rõ hơn hết, đó là sự thiếu cân đối giữa các bộ phận của nền kinh tế, ô nhiễm môi trường và một nền kinh tế ẩn chứa nhiều khuyết tật ngầm.
Những điều đó đã không xảy ra ở Ấn Độ. New Delhi đã tỏ ra có tầm nhìn xa hơn so với Bắc Kinh. Mở cửa nền kinh tế chậm hơn Trung Quốc một thập niên, chính phủ Ấn Độ tập trung xây dựng các lĩnh vực then chốt làm đòn bẩy cho nền kinh tế, đó là công nghiệp nhẹ và công nghệ thông tin.
Các tiêu chuẩn được áp dụng trong phát triển công nghệ và tài chính thương mại ở Ấn Độ cũng cao hơn Trung Quốc khi Ấn Độ áp dụng các tiêu chuẩn của Châu Âu, đồng thời lực lượng lao động của Ấn Độ cũng có trình độ cao hơn Trung Quốc nhờ hệ thống giáo dục dựa theo các tiêu chuẩn phương Tây và việc sử dụng tiếng Anh rộng rãi trên toàn quốc bắt nguồn từ quá khứ là thuộc địa của Anh.
Chính vì vậy, nếu như Trung Quốc đang rơi vào thế bế tắc trong việc tìm ra hướng đi mới cho nền kinh tế, thì cánh cửa tương lai đang rộng mở với Ấn Độ hơn bao giờ hết. Với chiến lược phát triển bền vững được quy hoạch có chiến lược của mình, Ấn Độ đang còn rất nhiều tiềm năng chưa được khai thác, trong khi Trung Quốc với sự bừa bãi của mình lại đang cạn dần.
Một trong số đó là nguồn nhân lực, nếu như giá nhân công ở Trung Quốc đã tăng lên gấp đôi và trở nên đắt đỏ khiến giá nhân công rẻ không còn là lợi thế của nước này, thì nó vẫn được giữ nguyên ở Ấn Độ. Giới phân tích dự báo một lượng lớn nhà đầu tư sẽ rời Trung Quốc để chuyển sang các khu vực khác có giá nhân công thấp hơn như Đông Nam Á và Ấn Độ.
Tương quan kích thước kinh tế và đi cùng với đó là tương quan sức mạnh giữa Trung Quốc và Ấn Độ, vì thế sẽ ngày càng được rút ngắn. Trung Quốc được dự báo sẽ phát triển chậm lại ít nhất là trong hơn 10 năm tới, trong khi 20 năm tới lại được coi là giai đoạn kinh tế Ấn Độ có bước phát triển mạnh nhất, do Ấn Độ mở cửa nền kinh tế sau Trung Quốc hơn mười năm nên giai đoạn phát triển mạnh nhất của nước này cũng sẽ sau Trung Quốc chừng ấy thời gian.
Theo ADB và WB dự báo, mức tăng trưởng của Ấn Độ trong năm 2015 có thể lên tới 7% dù chính phủ nước này chỉ dự đoán trong khoảng 6,5%. Cùng là mức tăng trưởng 7% trong năm 2015 nhưng nếu như đó là chỉ dấu cho sự đi xuống của kinh tế Trung Quốc thì đây lại là dấu hiệu cho việc Ấn Độ chuẩn bị đạt tới giai đoạn phát triển mạnh nhất của mình. Và quan trọng hơn hết là Ấn Độ đang đi trên một con đường thênh thang rộng mở trong khi Trung Quốc lại đang rơi vào ngõ cụt của phát triển kinh tế.
Trong tương lai, các chuyên gia dự đoán kinh tế Ấn Độ có thể vượt qua Mỹ trước năm 2030. Nghiên cứu lịch sử kinh tế cho thấy kinh tế Ấn Độ vừa thoát khỏi giai đoạn nút cổ chai tăng trưởng và có thể duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều thập kỷ tương tự như Trung Quốc đã làm nhưng sẽ bền vững hơn Trung Quốc khá nhiều.
Thách thức lớn nhất không chỉ với trật tự kinh tế thế giới trong tương lai, mà còn với trật tự sức mạnh và quyền lực trong khu vực Châu Á, vì thế đang nằm ở Ấn Độ. Đối thủ lớn nhất trong tương lai của Trung Quốc cả về kinh tế lẫn tầm ảnh hưởng trong khu vực không ai khác ngoài Ấn Độ.
