Quốc hội đã bị tiếm quyền?

BTTD: "Bộ trưởng xin thông cảm 312 văn bản luật bị thổi còi".

Theo Ls Ngô Ngọc Trai/BBC

Ls Ngô Ngọc Trai/BBC

Ảnh bên:Quốc hội quy định trong Hiến pháp 1992 rằng mình là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp

Hiến pháp 2013 có hai điểm thụt lùi cho thấy trong một thời gian dài Quốc hội đã yếu kém để cho Chính phủ lấn quyền. Và nay người ta sửa đổi hiến pháp cho phù hợp với thực tế, một cách để hợp thức việc làm sai trước đó.

Ai được quyền lập pháp?

Hiến pháp 2013 sửa bỏ đi nội dung Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến và lập pháp, thay vào đó viết rằng Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp.

Lý giải đưa ra là việc lập hiến có cả sự tham gia của người dân cho nên nói chỉ duy nhất Quốc hội thực hiện quyền lập hiến là không đúng do vậy bỏ đi từ duy nhất.

Nhưng đó là bao biện nhằm che dấu đi thực tế rằng cái quy định quốc hội là cơ quan duy nhất được quyền lập pháp kia đã bị xâm phạm một cách thô bạo suốt 20 năm qua.

Thật khó hiểu là quốc hội đã tự mâu thuẫn trong một vấn đề lớn, lớn nhất xét ở góc độ vai trò chức năng của quốc hội bởi đó là vấn đề lập pháp.

Một mặt Quốc hội quy định trong Hiến pháp 1992 rằng mình là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp.

Mặt khác, cũng chính Quốc hội ban hành ra Luật Ban hành Văn bản Quy phạm Pháp luật quy định một loạt chủ thể được quyền quy định luật.

Từ đó dẫn đến cơ quan hành pháp cũng thực hiện quyền lập pháp, 20 năm qua có không biết bao nhiêu nghị định thông tư ra đời và ngần đó lần đã có sự vi hiến.

Nay để phù hợp với thực tế hiến pháp đã bỏ đi nội dung Quốc hội là cơ quan duy nhất thực hiện quyền lập pháp.

Không chỉ vậy Hiến pháp còn bổ sung quy định tại Điều 100 rằng: Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành văn bản pháp luật để thực hiện nhiệm vụ quyền hạn của mình.

Tức là hiến định quyền ban hành văn bản pháp luật của Chính phủ.

Cũng tức là bẻ quẹo đi cả những nguyên lý cứng nhất về tổ chức bộ máy nhà nước.

Nước ngoài quy định thế nào?

Để rõ hơn vấn đề này có thể đối chiếu với quy định của hiến pháp hai nước Nhật Bản và Hàn Quốc.

Hiến pháp Hàn Quốc quy định rằng quyền lập pháp được trao cho Quốc hội giống như Hiến pháp Việt Nam 2013. Song Hiến pháp Nhật Bản xác quyết rõ hơn khi viết rằng Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất và là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp, giống như Hiến pháp Việt Nam 1992.

Hiến pháp hai nước đều cho phép chính phủ được ban hành văn bản để thi hành luật, tên gọi có thể là sắc lệnh hay nghị định. Nhưng các văn bản này có giá trị pháp lý yếu hơn luật và đều có thể bị phán quyết chế tài bởi một cơ quan tòa án về tính hợp hiến và hợp pháp.

Ảnh bên:"Đúng ra Hiến pháp cần giữ nguyên quy định quyền lập pháp chỉ duy nhất thuộc về quốc hội, chấm dứt tình trạng cơ quan hành pháp được quyền lập pháp. Nhưng rồi Hiến pháp lại chỉnh theo hướng cho phép cơ quan hành pháp được ban hành văn bản pháp luật để hợp thức những việc làm vi hiến trước đây."

Trong khi đó ở Việt Nam, nghị định và thông tư được xếp cùng chủng loại là văn bản quy phạm pháp luật giống như Hiến pháp và luật, cùng có hiệu lực bắt buộc thi hành và không được khiếu nại hay khởi kiện.

Ở Việt Nam chưa có tòa án hiến pháp đã đành, nhưng tòa án hành chính hiện cũng không có thẩm quyền xử lý những nghị định thông tư có nội dung trái luật.

Như thế là khác nhau về bản chất giữa các văn bản do cơ quan hành pháp Hàn Quốc và Nhật Bản ban hành so với Việt Nam.

Thực chất thì văn bản của cơ quan hành pháp Việt Nam có tính chất pháp lý đúng như luật không có gì khác.

Thực tế có những văn bản của chính phủ có nội dung trái luật nhưng người dân và doanh nghiệp không được khiếu nại hay khởi kiện bồi thường.

Đứng trước vấn đề như thế, đúng ra Hiến pháp cần giữ nguyên quy định quyền lập pháp chỉ duy nhất thuộc về quốc hội, chấm dứt tình trạng cơ quan hành pháp được quyền lập pháp.

Nhưng rồi Hiến pháp lại chỉnh theo hướng cho phép cơ quan hành pháp được ban hành văn bản pháp luật để hợp thức những việc làm vi hiến trước đây.

Điều đó cho thấy Quốc hội đã lệch lạc về vai trò chức năng, đã thối lui và chối bỏ trách nhiệm trên trận tuyến của mình.

Ai quyết định ngân sách?

Vấn đề chi tiêu ngân sách Hiến pháp Hàn Quốc quy định rằng Quốc hội nắm quyền quyết định về ngân sách quốc gia. Hàng năm cơ quan hành pháp soạn thảo dự luật ngân sách quốc gia bao gồm các khoản chi tiêu, đệ trình lên Quốc hội trong thời hạn 90 ngày trước ngày bắt đầu năm tài chính mới. Quốc hội có trách nhiệm phê chuẩn dự luật ngân sách trong thời hạn 30 ngày trước ngày bắt đầu năm tài chính mới.

Hiến pháp Nhật Bản cũng quy định Chính phủ lập dự toán ngân sách trình quốc hội quyết định, và không thể rõ ràng hơn hiến pháp nước này đã quy định: không một khoản tiền nào được chi cho dù Chính phủ có yêu cầu trừ khi được Quốc hội cho phép.

Cũng cần hiểu rằng sự cho phép ở đây có thể trước hoặc sau khi đã chi. Thực tế trong hoạt động của chính phủ thì ngoài các khoản chi cố định hàng năm đã lập dự toán như chi như trả lương cho bộ máy, viện trợ nước ngoài… thì vẫn có những việc đột xuất cần chi tiêu mà trước đó không có trong dự định.

Trong trường hợp đó hiến pháp Nhật Bản và Hàn Quốc đều quy định về một quỹ dự trữ để chi tiêu cho những trường hợp đột xuất. Chính phủ được tự quyết việc chi tiêu và tính đúng đắn hợp lý của nó sẽ được quốc hội xem xét đánh giá ở lần họp gần nhất.

Từng khoản chi tiêu sẽ phải báo cáo giải trình, nếu việc chi tiêu không hợp lý thì chính phủ sẽ bị mất tín nhiệm, bị điều tra hoặc bỏ phiếu bất tín nhiệm buộc phải từ chức.

Đó là những biện pháp để đảm bảo rằng việc chi tiêu của chính phủ có giới hạn và không ngoài những mục đích chính đáng.

Ở việt Nam thì sao?

Hiến pháp Việt Nam xưa nay cũng quy định Chính phủ lập dự toán ngân sách quốc gia trình Quốc hội quyết định, và các khoản chi ngoài dự toán cũng đều phải giải trình báo cáo.

Nhưng do thành phần đại biểu Quốc hội gồm nhiều người bên hành pháp kiêm nhiệm cho nên tuy nói Quốc hội quyết định nhưng ảnh hưởng của Chính phủ là quá lớn.

Liên tục nhiều năm Chính phủ chi vượt quá dự toán ngân sách, vượt quá cả con số vượt quá đã lường tính. Ví như bội chi ngân sách năm 2013 là 5,3% GDP tính ra khoảng gần 200.000 tỷ đồng vượt quá con số bội chi đã dự định chỉ là 4,8% GDP.

Đại biểu Quốc hội đã không mạnh mẽ trong yêu cầu giải trình và đánh giá tính hợp lý chính đáng của các khoản chi, không đeo bám giám sát để thấy được kết quả cuối cùng của việc chi tiêu ngân sách.

Vai trò giám sát yếu ớt dẫn đến tình trạng thất thoát tham nhũng lãng phí.

Và khi Chính phủ được quyết việc chi tiêu và việc nào cũng có thể đưa ra được lý do bao biện cho nên chính phủ trở thành nơi phân phát bổng lộc ngân sách quốc gia khiến cho khắp các tổ chức doanh nghiệp hội đoàn bu bám vào đó.

Chính sách tài chính tiền tệ?

Xét kỹ thì thấy Hiến pháp Việt Nam có một vấn đề đặc thù mà không thấy hiến pháp Hàn Quốc hay Nhật Bản nói đến, đó là ‘chính sách tài chính tiền tệ quốc gia’.

Hiến pháp 1992 quy định Quốc hội nắm quyền quyết định chính sách tài chính tiền tệ quốc gia còn Chính phủ giữ vai trò thực hiện. Luật Tổ chức Quốc hội và Luật Tổ chức Chính phủ cũng đều quy định như thế.

Nhưng Hiến pháp 2013 đã biến tấu khi viết rằng Quốc hội quyết định chính sách “cơ bản” về tài chính tiền tệ quốc gia, thêm vào hai từ “cơ bản” và không thấy nói gì đến ai được quyết định cái “không cơ bản” còn lại.

Cơ quan nào đã có ý gì khi đưa vào từ “cơ bản” này?

Hiến pháp 1992 quy định Quốc hội nắm quyền quyết định chính sách tài chính tiền tệ quốc gia nhưng Ngân hàng Nhà nước trên thực tế là cơ quan ra các quyết định này

Để biết được thì hãy hỏi bao nhiêu năm qua Quốc hội có nắm quyền quyết định về chính sách tài chính tiền tệ quốc gia không? Các vấn đề như điều chỉnh lãi xuất tiền gửi ngân hàng, phát hành trái phiếu chính phủ có phải là chính sách tài chính tiền tệ quốc gia không, lâu nay ai quyết định?

Khoản tài chính 30 nghìn tỷ cứu trợ thị trường bất động sản có phải là chính sách tài chính tiền tệ quốc gia không và ai quyết định?

Việc cho phép độc quyền sản xuất vàng miếng SJC hay cấm nhập khẩu vàng miếng có phải là quyết định về chính sách tài chính tiền tệ quốc gia không?

Nếu có thì Ngân hàng Nhà nước đã tự ý quyết định chính sách này thay vì Quốc hội.

Có lẽ đã mơ hồ nhận ra vấn đề bị tiếm quyền cho nên Đại biểu Quốc hội Trần Thị Quốc Khánh, đoàn thành phố Hà Nội đã đặt câu hỏi liệu Ngân hàng Nhà nước có vi phạm Hiến pháp và pháp luật?

Hay việc Chính phủ bảo lãnh khoản vay 750 triệu USD cho tập đoàn Vinashin có phải là một quyết định về chính sách tài chính tiền tệ quốc gia không?

Nếu câu trả lời là có thì rõ ràng lâu nay Quốc hội đã buông lơi thẩm quyền mà Hiến pháp đã trao cho và Chính phủ đã vượt quá thẩm quyền theo Hiến pháp và pháp luật.

Vấn đề của thị Trường?

Hiến pháp Nhật Bản, Hàn Quốc không có nội dung về chính sách tài chính tiền tệ quốc gia phải chăng bên đó họ cho rằng nó thuộc thẩm quyền của thị trường?

Nhưng ở Việt Nam yếu tố thị trường còn chưa được tôn trọng và Chính phủ lại có cái quyền quản lý điều hành nền kinh tế cho nên nhiều vấn đề thay vì thuộc quyền của thị trường thì nó lại bị Chính phủ điều chỉnh.

Ngân hàng Nhà nước thay vì là một thiết chế độc lập vận hành theo nguyên lý trường, sử dụng các thông số dữ liệu của thị trường mà sự thành công của nền kinh tế là thước đo hiệu quả cuối cùng, thì nó lại là công cụ trong thay Chính phủ để tác động vào nền kinh tế.

Các ngân hàng thương mại lại chịu sự chi phối về chính sách của Ngân hàng Nhà nước cho nên giới ngân hàng nói chung chịu sự chi phối theo đường lối của Chính phủ.

Không chỉ thế, ở Việt Nam còn có một công cụ kinh tế tài chính rất mạnh là các doanh nghiệp nhà nước do Chính phủ nắm quyền, các kế hoạch sản xuất kinh doanh hay việc bổ nhiệm nhân sự đều do Chính phủ quyết định.

Từ đó dẫn đến Chính phủ trở thành một trung tâm quyền lực kinh tế lớn mạnh mà đến Đảng hiện nay cũng không kiểm soát nổi.

Nhưng trong đà hoạt động không bị kiểm soát và như trên đã phân tích, một số chính sách của Chính phủ xem ra đã vượt quá thẩm quyền được quy định theo Hiến pháp và pháp luật về chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, tức là có dấu hiệu của việc cố ý làm trái các quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

Bài viết thể hiện quan điểm riêng và cách hành văn của tác giả, một luật sư từ Hà Nội.

Theo BBC 

Kiến nghị của một số cựu tướng lĩnh gửi CT Trương Tấn Sang?

04/09/2014
KIẾN NGHỊ của một số cựu sĩ quan Lực lượng vũ trang nhân dân gửi Lãnh đạo Nhà nước và Chính phủ CHXHCN Việt Nam

Ngày 2 tháng 9 năm 2014

Kính gửi: - Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Thống lĩnh các lực lượng vũ trang Nhân dân, Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh

-Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng

Chúng tôi là những người lính trọn đời “Trung với Nước, Hiếu với Dân”, luôn trăn trở với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và Nhân dân. Đứng trước tình hình nghiêm trọng, đe dọa an ninh, chủ quyền và sự phát triển của Quốc gia, chúng tôi vô cùng lo lắng và thấy cần phải kiến nghị với Lãnh đạo Nhà nước một số điểm như sau.

1. Lực lượng vũ trang mang tên Nhân dân phải luôn luôn vì Nhân dân, nên không được huy động Quân đội và Công an vào bất cứ việc gì có hại cho Nhân dân. Sức mạnh của Lực lượng vũ trang chỉ có được khi dựa vào Nhân dân, nên không được đánh mất tín nhiệm đối với Nhân dân. Vì vậy, để bảo vệ uy tín của Quân đội là lực lượng có nhiệm vụ hiến định “quốc phòng”, tức là bảo vệ Tổ quốc trước ngoại xâm, cần chấm dứt ngay việc huy động Quân đội vào những sự vụ mang tính đối kháng với Nhân dân, như giải tỏa đất đai, ngăn chặn các cuộc biểu tình yêu nước ôn hòa… Để khôi phục uy tín của Công an, nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ hiến định “bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm”, tuyệt đối không lạm dụng lực lượng Công an vào việc đàn áp những người dân vô tội, chỉ yêu cầu giải quyết quyền lợi hợp pháp của mình.

2. Các chiến sĩ Lực lượng vũ trang chỉ có thể yên tâm rèn luyện và sẵn sàng hy sinh xương máu để bảo vệ Tổ quốc khi tin tưởng rằng cống hiến của họ luôn được Nhà nước ghi nhận thỏa đáng và gia đình của họ sẽ được Nhà nước chăm sóc chu đáo. Việc cố tình phớt lờ cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc năm 1979 và mấy trận chiến bảo vệ biển đảo không chỉ phủ nhận lịch sử, xúc phạm đồng bào và chiến sĩ đã hy sinh xương máu vì Tổ quốc, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới tinh thần và quyết tâm chiến đấu của Lực lượng vũ trang. Đó là sai lầm không được phép tái phạm. Để khắc phục hậu quả, phải nhanh chóng giải quyết những cách cư xử không đúng đối với với thương binh và gia đình liệt sĩ. Đặc biệt, phải sớm khôi phục danh dự và quyền lợi đã bị lãng quên của các liệt sĩ và thương binh đã hy sinh xương máu trong chiến tranh biên giới phía bắc và ngoài biển đảo, gấp rút tu bổ các nghĩa trang liệt sĩ dọc biên giới phía Bắc đã bị bỏ bê hơn hai chục năm qua.

3. Lực lượng vũ trang cần được xác định rõ ràng và chính xác đối thủ, không thể mơ hồ biến thù thành bạn hoặc coi bạn là thù. Đối tượng tác chiến của Quân đội phải là những thế lực có thể đe dọa chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc trong hiện tại và tương lai, chứ không thể là những đối thủ đã thuộc về quá khứ. Đối tượng khống chế của Công an phải là những kẻ tội phạm và các hành vi vi phạm hiến pháp, pháp luật, dù ở trong hay ngoài bộ máy cầm quyền, chứ không thể là những người dân vô tội. Lịch sử đã chỉ ra rằng Nhân dân ta phải thường xuyên đề cao cảnh giác trước nguy cơ ngoại xâm từ nước láng giềng phương Bắc. Việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD 981 trên vùng đặc quyền kinh tế của của chúng ta, tuy nay đã tạm rút đi, nhưng vẫn cho thấy họ không hề từ bỏ quyết tâm bá chiếm Biển Đông. Lịch sử cũng cho thấy, sau chiến tranh thế giới thứ hai, nhiều nước cựu thù đã hợp tác với nhau rất hiệu quả và bền vững, ví dụ như mối quan hệ giữa CHLB Đức và ba nước Mỹ, Anh, Pháp, giữa Nhật Bản và Mỹ, giữa Việt Nam và hai nước Pháp, Nhật Bản. Do đó, không thể vì những quan niệm bảo thủ, giáo điều mà đánh mất các cơ hội hợp tác với các cường quốc tiên tiến văn minh, nhằm phát triển kinh tế, công nghệ, nâng cao sức mạnh quốc phòng và tăng cường sự ủng hộ quốc tế trong sự nghiệp bảo vệ đất nước.

4. Là người chủ và người bảo vệ đất nước, Nhân dân và lực lượng vũ trang phải được biết chính xác hoàn cảnh thực tế của Quốc gia. Vì vậy, Nhà nước phải báo cáo rõ ràng với Nhân dân về thực trạng quan hệ Việt-Trung và về những ký kết liên quan đến lãnh thổ trên biên giới, biển đảo và các hợp đồng kinh tế ảnh hưởng lớn đến an ninh và chủ quyền của Quốc gia. Về Hội nghị Thành Đô, có tin nói rằng Tân Hoa xã và Hoàn cầu Thời báo của Trung Quốc đã công bố nội dung thỏa thuận giữa hai bên, trong đó trích dẫn: “Việt Nam mong muốn sẵn sàng chấp nhận làm một khu vực tự trị thuộc chính quyền trung ương tại Bắc Kinh như Trung Quốc đã dành cho Nội Mông, Tây Tạng, Quảng Tây... Phía Trung Quốc đồng ý và chấp nhận đề nghị nói trên, và cho Việt Nam thời gian 30 năm (1990-2020) để Đảng Cộng sản Việt Nam giải quyết các bước tiến hành cần thiết cho việc gia nhập đại gia đình các dân tộc Trung Quốc”. Chúng tôi không biết thật giả thế nào, yêu cầu Chủ tịch và Thủ tướng cho chúng tôi và nhân dân biết rõ thỏa thuận tại Hội nghị Thành Đô năm 1990. Chuyến đi thăm Trung Quốc gần đây của đặc phái viên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam đã thỏa thuận với phía Trung Quốc về ba nguyên tắc chỉ đạo phát triển quan hệ Việt-Trung mà nội dung chỉ nhắc lại những câu sáo ngữ, không nói gì tới thực trạng và các biện pháp chấm dứt các hành động ngang ngược của thế lực bành trướng Trung Quốc xâm phạm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nước ta trong mưu đồ bá chiếm Biển Đông. Chưa biết bên trong còn có những thỏa thuận cụ thể gì, nhưng toàn dân và toàn quân yêu cầu lãnh đạo Đảng và Nhà nước có đối sách đúng đắn trước mưu đồ và hành vi xâm lược của thế lực bành trướng Trong Quốc, không thể chấp nhận thái độ thể hiện sự thần phục họ, và càng đòi hỏi phải công khai, minh bạch thực trạng quan hệ giữa hai bên.

Trên đây là mấy đòi hỏi cấp bách, nhằm khôi phục uy tín của Quân đội và Công an trong Nhân dân, đồng thời tăng cường sức chiến đấu của Lực lượng vũ trang, để có thể đáp ứng được những thách thức to lớn trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

DANH SÁCH NGƯỜI KÝ

1. Lê Hữu Đức, Trung tướng – nguyên Cục trưởng Cục Tác chiến Bộ Tổng Tham Mưu.

2. Trần Minh Đức, Thiếu tướng – nguyên Phó Tư lệnh về hậu cần Mặt trận Trị Thiên – Huế.

3. Huỳnh Đắc Hương, Thiếu tướng – nguyên Tư lệnh kiêm Chính ủy Quân tình nguyện Việt Nam tại Lào.

4. Lê Duy Mật, Thiếu tướng – nguyên Tư lệnh Phó Tham mưu trưởng Quân khu 2.

5. Bùi Văn Quỳ, Thiếu tướng – nguyên Phó Tư lệnh về chính trị bộ đội Tăng–Thiết giáp.

6. Nguyễn Trọng Vĩnh, Thiếu tướng – nguyên Chính ủy Quân khu 4.

7. Bùi Văn Bồng, Đại tá – nguyên Trưởng Đại diện báo Quân đội Nhân dân khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

8. Phạm Quế Dương, Đại tá – nguyên Tổng Biên tập tạp chí Lịch sử Quân sự.

9. Nguyễn Gia Định, Nghệ sĩ ưu tú Điện ảnh quân đội.

10. Lê Hồng Hà – nguyên Chánh Văn phòng Bộ Công an, ủy viên Đảng đoàn Bộ Công an.

11. Phạm Hiện, Đại tá – nguyên Chánh Văn phòng B 68 đoàn chuyên gia giúp Campuchia.

12. Xuân Phương, Đại tá – nguyên chuyên viên Cục Nghiên cứu Tổng cục Chính trị.

13. Nguyễn Đăng Quang, Đại tá – nguyên cán bộ thuộc Bộ Công an.

14. Đào Xuân Sâm, Cựu chiến binh Hà Nội – nguyên chủ nhiệm khoa Quản lý kinh tế Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

15. Tạ Cao Sơn, Đại tá – nguyên Phó Tham mưu trưởng Quân khu 2.

16. Đoàn Sự, Đại tá– nguyên Phó Cục trưởng Cục Xuất bản Tổng cục Chính trị.

17. Lê Văn Trọng, Đại tá – nguyên Trưởng Ban lịch sử Cục Nghiên cứu Bộ Tổng Tham Mưu.

18. Nguyễn Thế Trường, Đại tá – nguyên Tổng Biên tập báo Quân giải phóng Trung Trung bộ.

19. Nguyễn Văn Tuyến, Đại tá cán bộ tiền khởi nghĩa – nguyên cán bộ Viện Lịch sử Quân sự.

20. Nguyễn Huy Văn (tức Kim Sơn), Đại tá lão thành cách mạng – nguyên Phó Trưởng phòng Sở chỉ huy Cục Tác chiến Bộ Tổng Tham Mưu.

Được đăng bởi bauxitevn vào lúc 06:14

Thế giới 24h: Điều Nga lo ngại nhất ở Ukraina

Nga lên tiếng cảnh báo NATO không mời Ukraina gia nhập tổ chức này; Lũ lớn tại Ấn Độ; Mỹ lo ngại thảm họa khủng bố 11/9 lặp lại… là những tin nóng 24 giờ qua.

Nổi bật

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã cảnh báo Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) không nên mời Ukraina tham gia tổ chức này.

Hãng tin Reuters dẫn lời ông Lavrov kêu gọi Mỹ không nên áp đặt ảnh hưởng lên Ukraina.

Một trong những nội dung thảo luận chính của hội nghị NATO lần này là về Ukraina.(Ảnh: News)

"Đây chính là thời điểm xuất hiện cơ hội giải quyết các vấn đề cụ thể giữa Kiev và lực lượng ly khai, nhưng một số bộ phận trong chính quyền Kiev yêu cầu Ukraina từ bỏ quy chế không liên kết và bắt đầu tham gia NATO. Điều này rõ ràng có thể làm chệch hướng tất cả nỗ lực nhằm khởi xướng một cuộc đối thoại về đảm bảo hòa giải dân tộc” – ông Lavrov nói.

Trên thực tế, việc Ukraina chuyển hướng sang phương Tây là điều mà Nga không mong muốn. Vì đây sẽ là tiền đề cho việc Kiev tham gia NATO – sự kiện mà Nga luôn lo ngại cũng như phản đối bằng mọi cách.

Với Moscow, an ninh của Nga bị đe dọa trực tiếp nếu khả năng này trở thành hiện thực.

Trong khi đó, tại cuộc họp với lãnh đạo NATO ngày 4/9, Tổng thống Ukraina Petro Poroshenko nhận được sự hậu thuẫn của tổ chức này.

Trang Euronews dẫn lời đại diện của Nga tại NATO, bày tỏ lo ngại thực sự trước việc NATO tăng cường quan hệ với Ukraina.

Ông Aleksandr Grushko nói rằng nếu như NATO thông qua kế hoạch tăng cường hiện diện ở Đông Âu tại hội nghị ở Wales, thì phản ứng của Nga sẽ ‘tuyệt đối tiêu cực’.

“Chúng tôi không hề giấu giếm thái độ của mình. Chúng tôi liên tục nói về lo ngại của mình về việc NATO gia tăng hoạt động dọc biên giới Nga – trên bộ, trên không cũng như trên biển. Chúng tôi thấy lo ngại vì nhiều lý do. Trước tiên là vì chẳng có lý do gì cho một đợt bùng phát hoạt động của NATO như vậy” – ông Grushko nói.

Đại diện của Nga cũng nói thêm, ‘NATO đang bắt đầu các chuẩn bị về quân sự để chống lại Nga. Mặt khác, NATO đang hủy hoại cơ hội để hợp tác với Nga về các vấn đề mà họ sẽ không thể làm được, hoặc thực thi hiệu quả, mà không cần hợp tác với các đối tác quốc tế, trong đó có Nga’.

Tin vắn

- Nhà Trắng lo ngại hàng loạt máy bay chở khách, mà tổ chức Hồi giáo cực đoan “Bình minh Libya” chiếm giữ, có thể được sử dụng để mở các cuộc tấn công khủng bố tương tự như vụ 11/9/2001.

- Hàn Quốc và Mỹ đã nhất trí thành lập một đơn vị quân đội phối hợp vào đầu năm 2015 để chuyên tiến hành các chiến dịch trong thời chiến.

- Ngày 4/9, Mỹ và Iran bắt đầu đàm phán hạt nhân song phương tại Geneva, Thụy Sĩ.

- Quân đội Ukraina được đặt trong tình trạng báo động gần thành phố cảng Mariupol, bên bờ biển Azov, giáp biên giới Nga. Cùng lúc, NATO tố cáo Nga triển khai hàng ngàn binh sĩ và hàng trăm xe tăng, xe bọc thép trong lãnh thổ Ukraina.

- NATO cho biết liên minh quân sự này sẽ xem xét nghiêm túc các yêu cầu trợ giúp từ Iraq, trong cuộc chiến chống phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

- Tư lệnh Hải quân Ấn Độ, Đô đốc R. K. Dhowan đã chính thức cho hạ thủy tàu tuần dương lớn nhất nước này INS Sumitra.

- Ủy ban điều tra tai nạn máy bay MH17 của Hà Lan sẽ đưa ra báo cáo ban đầu về vụ chiếc máy bay chở khách của Malaysia bị bắn rơi tại miền đông Ukraina vào ngày 9/9 tới đây.

- Lực lượng phiến quân của Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã bắt cóc hàng chục cư dân tại một ngôi làng ở miền Bắc Iraq.

- Taliban đã tấn công trụ sở chính quyền Afghanistan ở miền đông, khiến 12 người thiệt mạng.

- Một đợt lũ lớn đã cuốn trôi chiếc xe buýt chở đầy hành khách tham dự đám cưới, khiến 70 người mất tích ở Kashmir, khu vực do Ấn Độ kiểm soát.

- Tổng thống Ukraina Petro Poroshenko tuyên bố sẽ công bố một lệnh ngừng bắn vào ngày 5/9 cho các lực lượng vũ trang Ukraina đang chiến đấu với phe ly khai, mở đường cho việc thực thi một "kế hoạch hòa bình.

Tin ảnh

Một người điều khiển xe máy (bên phải) đang thiền trong lúc chờ đèn xanh trên đường phố Đài Bắc, Đài Loan (Trung Quốc) sáng 4/9. (Ảnh: AP)

Phát ngôn

Thủ tướng Malaysia Najib Razak tuyên bố, nước này kêu gọi lệnh ngừng bắn giữa các phe phái ở Ukraina, để Malaysia có thể thu thập chứng cứ và các hài cốt còn lại tại hiện trường máy bay MH17 bị bắn rơi.

"Chúng tôi sẽ tìm mọi chứng cứ và thi thể các nạn nhân còn lại tại hiện trường. Tôi sẽ không hài lòng, trừ khi thi thể của tất cả các nạn nhân được trao trả cho gia đình của họ" – ông Najib nói.

Sự kiện

5/9/1905 – Chiến tranh Nga-Nhật kết thúc, khi Điều ước Portsmouth được ký kết với sự trung gian của Tổng thống Hoa Kỳ Theodore Roosevelt.

5/9/1944 – Bỉ, Hà Lan và Luxembourg tạo thành liên minh Benelux.

5/9/1972 – Nhóm người Palestine có biệt danh “Tháng Chín Đen” tấn công và bắt giữ 11 vận động viên Israel đang tham gia Thế vận hội tại Munich, Đức.

• Lê Thu

"Mùa Đông" vũ khí lợi hại của Putin

Mùa đông đến, Putin ra đòn quyết định

- Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ không nhượng bộ trong mối quan hệ căng thẳng giữa Nga và phương Tây. Những quân bài kinh tế trọng yếu có thể sắp được ông chủ điện Kremlin tung ra thời gian tới.

Vạ lây và đắc lợi trong cuộc chiến của Putin

Putin rắn rỏi và dân Nga chịu đựng

Buôn bán vũ khí, sức mạnh không lời của Putin

Đối đầu Putin: “Mùa đông nước Nga” ám ảnh EU

Xem bài khác trên Vef.vn

Áp lực mùa đông đến

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 1/9 đã kêu gọi chính phủ Ukraine phải lập tức tiến hành các cuộc đàm phán quan trọng về vấn đề "nhà nước" ở đông nam Ukraine để bảo đảm các lợi ích của người dân ở khu vực đó. Vị tổng thống Nga cảnh báo, sự cố chấp của Kiev có thể khiến dân miền đông Ukraine chết rét trong mùa đông tới.

Trên kênh truyền hình Nga, ông Putin cho biết, Ukraine phải ngay lập tức ngồi vào bàn đàm phán vì mùa hè đã đi qua, mùa thu đã đến và mùa đông sắp tới. Cơ sở hạ tầng miền Đông Nam Ukraine bị tàn phá và đòi hỏi phải sửa chữa gấp rút.

Tờ New York Times trích lời ông Putin cho biết, dường như chỉ có người Nga quan tâm về mùa đông. Cũng theo tờ báo này, chỉ còn chưa tới 4 tháng nữa là mùa đông tới trong khi các mỏ than đều nằm ở khu vực phía đông đang xảy ra xung đột. Đây là điều có thể khiến người dân Ukraine rơi vào tình trạng rét cóng, không có khí đốt sưởi ấm nhà cửa khi mà Nga và Ukraine không đạt được thỏa thuận mới nào về việc cung cấp khí đốt.

Như vậy có thể thấy, không hề e ngại trước những đòn trừng phạt kinh tế tới tấp mà Mỹ và châu Âu áp đặt trong vài tháng gần đây, Nga dường như đang chấp nhận sự căng thẳng lên một mức cao trong khu vực mới với hàng loạt các bước đi khiến châu Âu lo lắng còn Mỹ thì lần chần chưa có phản ứng nào đáng kể.

Mùa đông đến, Putin có thể ra đòn quyết định với phương Tây

Trong khi sự chiếm ưu thế của phe nổi dậy ở Ukraine khiến phương Tây chưa biết giải quyết như thế nào, và châu Âu còn đang chần chừ về các biện pháp trừng phạt mới đối với Moscow, thì ông Putin đã có bước đi mới. Lần đầu tiên ông Putin đề cập tới khái niệm "nhà nước" ở vùng đông nam Ukraine, thay vì chỉ kêu gọi tăng quyền tự cho khu vực này như trước đây.

Bên cạnh đó, trái ngược với sự lạnh nhạt gia tăng với phương Tây, Nga đang có mối quan hệ với Trung Quốc nồng ấm hơn bao giờ hết.

Cùng với những lời cảnh báo về một mùa đông lạnh giá đang tới, ông Putin hôm 1/9 cũng đã cùng đại diện Trung Quốc, chính thức động thổ xây dựng phần đầu dự án "Năng lượng Siberia" thuộc Tập đoàn Gazprom, nhằm cung cấp 4 ngàn tỷ m3 khí đốt cho Trung Quốc trong vòng 30 năm tới.

Đổi chiều thế trận

Tất cả những bước đi cũng như những tuyên bố rõ ràng của ông Putin gần đây cho thấy một thực tế là vị thế của Nga trong cuộc đối đầu Nga - phương Tây ở thời điểm hiện tại khá mạnh. Nga dường như đang chiếm ưu thế trong cuộc đối đầu này, trong bối cảnh Ukraine thực sự phụ thuộc vào Nga về năng lượng, về khí đốt, trong khi các biện pháp trừng phạt mà Mỹ và châu Âu nhắm vào Nga chưa thực sự khiến ông Putin e ngại.

Tổng thống Vladimir Putin sẽ không nhượng bộ trong mối quan hệ căng thẳng giữa Nga và phương Tây.

"Nhân vật chính" trong câu chuyện Nga - phương Tây lần này là Ukraine khá yếu ớt với tình trạng nợ nần ngập đầu, chờ đợi các gói cứu trợ nhỏ giọt từ phương Tây, trong khi nội chiến leo thang chưa có dấu hiệu chấm dứt.

Tuy nhiên, gót chân Achile của Ukraine có lẽ lại ở chỗ khác: sự phụ thuộc vào khí đốt và dầu của Nga. Theo đánh giá của The Economits, Ukraine cần 5 tỷ mét khối khí để vượt qua mùa đông này. Cuộc xung đột đang kéo dài và sắp bước vào mùa đông. Và do vậy, đây là vấn đề mà Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko khó giải quyết nhất.

Nền kinh tế Ukraine hiện đang gặp rất nhiều vấn đề. Theo IMF, GDP có thể giảm 6,5% trong năm 2014. Đồng hryvnia của nước này đã mất giá hơn 60% so với đồng USD từ đầu năm đến nay. Nếu thiếu thêm cả khí đốt và dầu cho sinh hoạt và sản xuất thì nền kinh tế nước này có thể còn thê thảm hơn nữa.

Có thể thấy, không phải ngẫu nhiên mà ông Putin đã liên tục đi những nước cờ táo bạo trong bối cảnh cả Mỹ và châu Âu đang sốt xình xịch bàn các biện pháp trừng phạt, đối phó với Nga. Tuy nhiên, trước mắt là khoảng thời gian lạnh giá của mùa đông có thể khiến tình hình hạ nhiệt.

Ông Putin có lẽ đang gặp nhiều thuận lợi. Lời kêu gọi ngay lập tức tiến hành các cuộc đàm phán quan trọng... không phải không có cơ sở. Ukraine đang thực sự đối mặt với một mùa đông giá rét đang đến từ Nga. Mỹ ở quá xa, còn châu Âu đang bị chia rẽ vấn đề lợi ích trong quan hệ với Nga, trong khi đó Nga lại đang ở rất gần, không chế nhiều điểm yếu của Ukraine.

Với ông Putin, cuộc chiến kinh tế chính trị giữa Nga và phương Tây với tâm điểm là Ukraine có thể kéo dài qua các mùa đông. Đây là lý do mà Nga đã đặt lá bài chính trị quan trọng với Trung Quốc trong dự án "Sức mạnh Siberia". Tuyến đường ống dẫn khí trị giá 400 tỷ USD qua Viễn Đông sang châu Á với điểm đến đầu tiên là Trung Quốc sẽ được đưa vào hoạt động trong vài năm nữa. Cuộc chiến khí tự nhiên có lẽ chưa thể giảm nhiệt và là trọng tâm trong các chính sách của Nga mà ông Putin luôn luôn không giấu giếm.

Hàng loạt các hành động của ông Putin từ đầu năm tới nay gắn chặt với việc Ukraine xa rời Nga và tiến lại gần phương Tây. Ukraine trước sau vẫn là cửa ngõ từ châu Âu vào Nga. Việc Ukraine gia nhập NATO chắc chắn là điều mà ông Putin không mong đợi. Sự lớn mạnh của Trung Quốc cùng với mối quan hệ tốt đẹp hơn với Nga cho thấy cán cân quan hệ quốc tế đang thay đổi mạnh mẽ. Căng thẳng ở nhiều khu vực, do vậy, sẽ còn gia tăng. Các cuộc chiến kinh tế sẽ còn kéo dài... nhưng vì lợi ích chiến lược của Nga, Putin sẽ không lùi vước.

Văn Minh

Vì sao Trung Quốc dễ trúng thầu ở Việt Nam?

Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế VN:

"Trước hết do ta thôi. Ta cứ nói Trung Quốc tìm mọi cách ký để hạ giá xuống. Công nghệ của ông thấp, thì Trung Quốc thấy  có khe hở thì họ thừa cơ đẩy lên."

LTS: Việc  2 nhà thầu Trung Quốc  vừa qua tự dưng bỏ không thi công tiếp dự án thủy điện 220MW Thượng Kon Tum dấy lên mối lo ngại lớn vì đây chỉ là một trong nhiều dự án, công trình trong các ngành công nghiệp: điện lực, cơ khí, hóa chất...sử dụng công nghệ Trung Quốc.  Tại sao ta vẫn "mở cửa" nhập thiết bị, dây chuyền lạc hậu, về lâu dài sẽ để lại hệ lụy gì?Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam sẽ phân tích cụ thể dưới đây.

In Trung Quốc, by Trung Quốc

Theo ông, việc sử dụng công nghệ Trung Quốc hiện nay tại Việt Nam diễn ra thế nào?

Phải phân biệt giữa công nghệ nhập từ Trung Quốc và  công nghệ made in Trung Quốc.

Trung Quốc cũng có những công nghệ hiện đại, các nước khác họ cũng dùng. Nhưng ở đây có câu chuyện là  Việt Nam lại nhập toàn thứ  chất lượng thấp, cũ kỹ lạc hậu. Như nhà máy ở Vũng Áng (Hà Tĩnh) vẫn tuyển chuyên gia Trung Quốc luyện thép. Mấy chục năm nay, chỉ có Trung Quốc luyện thép chứ chẳng có nước nào làm cả.

Trung Quốc là đại công xưởng của thế giới, đa số các sản phẩm, kể cả thiết bị, máy móc...đều từ Trung Quốc, người ta đổ vào Trung Quốc làm, đó là "in Trung Quốc chứ không phải by Trung Quốc".

Trung Quốc còn khuyến khích VN mua với giá rẻ. Nên mới có các  hội chứng từ xưa: hội chứng xi măng lò đứng, hội chứng mía đường, hội chứng nhiệt điện...

Trước đây, có phòng trào toàn dân khuân hàng hóa Trung Quốc rẻ tiền, có thể kê khống hóa đơn, nhưng rẻ tiền, cũ nát, bất chấp việc sẽ gây ra hậu quả gì. Cho nên đạm Ninh Bình vẫn là hệ quả của chuỗi xi măng lò đứng Ninh Bình ngày xưa.  Mía đường có chương  trình 1 triệu tấn, tỉnh nào cũng có, đều sang Trung Quốc mua. Đây là khuynh hướng lựa chọn để nhập khẩu công nghệ do chính ta chọn.

Tiến sĩ Trần Đình Thiên. Ảnh: Trung Ngôn

Vì sao các nhà thầu phía họ có thể dễ dàng trúng thầu hầu hết các công trình, dự án lớn ở Việt Nam như vậy, mà chỉ với cách thức: bỏ thầu giá thấp rồi lại xin điều chỉnh vốn trong quá trình thi công?

Trước hết do ta thôi. Ta cứ nói Trung Quốc tìm mọi cách ký để hạ giá xuống. Công nghệ của ông thấp, thì Trung Quốc thấy  có khe hở thì họ thừa cơ đẩy lên. Rủi ro ở đây là chìa khóa trao tay.

Không có gì bảo đảm là những công trình đó hoàn thành sau 2 năm bảo hành nó lại chạy tốt được. Người Nhật từng khuyến cáo ta cách thức đấu thầu mới tránh tình trạng chìa khóa trao tay sau 2 năm, rủi ro chưa biết thế nào. Tôi nghe có những nhà máy sau bảo hành 2 năm, chết luôn không làm thế nào được vì hết bảo hành.

Nhìn một cách khách quan thì không chỉ Trung Quốc, với đối tác khác cũng thế thôi. Cơ chế của mình quá sơ hở, với cơ chế như thế, ai cũng tận dụng cả. Một số trường hợp của người Nhật họ tự trọng lắm: họ có thể khắt khe nhưng họ tự trọng với cam kết, hứa chuyển giao công nghệ là sẽ chuyển giao.

Kẻ chậm chân = kẻ bị loại

Hậu quả kinh tế lâu dài sẽ là gì?

Hễ có sơ hở là bị lợi dụng ngay. Về lâu dài, nó làm cho quá trình đi lên hiện đại của ta đắt hơn rất nhiều về thời gian, chứ không phải chỉ đắt về tiền. Dự án đường sắt Hà Nội- Hà Đông chậm 3 năm, giả dụ ta coi đó là một trục chiến lược của Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa, sẽ chậm đi vài năm. Nghĩa là trong khi họ vượt lên còn ta lùi lại.

Đây là một thủ đoạn cạnh tranh về thị trường, làm cho đối phương thua thiệt về thời gian.

Cái đắt đó chưa ai nói, đắt vài trăm triệu USD đã đáng nói rồi nhưng đắt về thời gian, về chậm cơ hội phát triển thì khó lường.

Mà hiện nay, hễ ông đã chậm, là ông bị loại ra khỏi cuộc chơi. Các nhà máy điện chậm, đường Hà Nội-Hải Phòng chậm, đã làm chậm cả quá trình CNH. Ta tuyên bố CNH, thu hút đầu tư mà không có điện thì hình ảnh Việt Nam xấu đi. Sự chậm trễ về công nghệ để lại hậu quả ghê gớm về phát triển.

Khó trách doanh nghiệp không phân biệt giữa ý đồ và hậu quả sự việc, nhưng phải nói thẳng là ý thức sử dụng công nghệ để cạnh tranh của doanh nghiệp Việt là kém. Doanh nghiệp Việt Nam chỉ lựa chọn những thứ rẻ tiền, mau hỏng. Vấn đề này liên quan đến môi trường khuyến khích: một chính sách tỷ giá chỉ khuyến khích nhập khẩu không khuyến khích sản xuất cũng sẽ không khuyến khích nhập khẩu công nghệ tốt .

Trong nhiều năm, tỷ giá ổn định, lạm phát cao, lại dẫn đến điều dở là khuyến khích nhập khẩu chứ không khuyến khích sản xuất trong nước, không khuyến khích cạnh tranh, nhập khẩu công nghệ.

Do đó, vai trò nhà nước ở đây phải là, thay đổi cách tiếp cận ngắn hạn, không theo kiểu cạnh tranh chụp giật. Từ đó, định hướng về công nghệ phải thay đổi.

Từ 2012, Chính phủ Trung Quốc đã công bố danh sách hàng ngàn nhà máy, dây chuyền lạc hậu phải loại bỏ; và một trong những đường đi nhằm giải quyết số dây chuyền, công nghệ lạc hậu đó là thị trường Việt Nam?

Họ không muốn mất cả và cố gắng đẩy ra ngoài, di chuyển công nghệ lạc hậu sang các nước khác. Thậm chí còn tài trợ nữa thì rất nguy hiểm mà với những nước nghèo thì rất dễ xiêu lòng.

Vấn đề là doanh nghiệp Việt Nam phải có ý thức được lợi ích dài hạn và phát triển. Thời đại kiếm chác theo kiểu khuân hàng biên giới về kiếm tiền chộp giật đã qua rồi. Kiếm tiền phải đi vào chiều sâu, công nghệ , hiệu quả chứ không còn phải là chộp và chạy . Doanh nhân có ý thức dân tộc mới tránh được chuyện ấy như Nhật Bản, Hàn Quốc, doanh nghiệp của họ rất có ý thức dân tộc trong lựa chọn. Ta không ý thức được như vậy.

Vấn đề là Nhà nước đảm bảo một môi trường kinh doanh thế nào để doanh nghiệp có lựa chọn đúng đắn, cạnh tranh minh bạch, khuyến khích doanh nghiệp đi mua cái tốt về, phục vụ dài hạn, biến dài hạn thành cơ hội, ngắn hạn: ăn đấy nhưng rủi ro, có tính chất sống còn.

Chính phủ cần có những tín hiệu, để doanh nghiệp nhận biết hậu quả của việc nhập khẩu, duy trì đẳng cấp công nghệ lạc hậu quá lâu, gây ô nhiễm môi trường khủng khiếp. Chính phủ đưa ra chính sách bảo vệ môi trường, giám sát chặt chẽ hơn thì tự nhiên các ông đó không còn đất sống. Những cái đó là kiên trì và cần nỗ lực thường xuyên liên tục, nhất quán, không thể ăn xổi được, không có phép màu ở đây cả.

Trung Ngôn(thực hiện)