Việc ASEAN-Mỹ họp thượng đỉnh nhằm đề cao thỏa thuận đối tác chiến lược, mà lãnh đạo Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN, 10 thành viên) đạt được với Tổng thống Mỹ Barack Obama hồi tháng 11, vào lúc TQ đang tăng tầm ảnh hưởng và tuyên bố độc chiếm 90% biển Đông.
Ông Obama đã gửi lời mời lãnh đạo ASEAN tham dự cuộc họp cấp cao này, nhân dịp ông dự hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Malaysia hồi tháng 11. Ở hội nghị này, ASEAN và Mỹ ký một thỏa thuận đối tác chiến lược, trong đó hai bên hứa thực hiện "quyền tự do hàng hải" và giải quyết các tranh chấp chủ quyền dựa theo luật định. 
Theo Channel News Asia, Đại sứ Mỹ tại ASEAN Nina Hachigian nói với các nhà báo:
"Mối quan hệ được nâng cấp của chúng tôi về đối tác chiến lược, cùng lời mời 10 lãnh đạo các nước ASEAN đến Mỹ dự hội nghị của Tổng thống Obama chính là những ví dụ hoàn hảo về việc chúng tôi quyết tâm hướng về châu Á - Thái Bình Dương, lập ra một chuẩn mực mới, một cơ sở nền tảng mới cho những hoạt động gia tăng với châu Á".   
TQ đã tuyên bố chủ quyền trên 90% biển Đông, và từ năm ngoái đã xây dựng các đảo nhân tạo, đường băng cùng các cơ sở hạ tầng trên các đảo này. 
Philippines là nước phản đối mạnh tuyên bố độc chiếm Biển Đông của TQ, kiện TQ ra Tòa án trọng tài thường trực The Hague. Các phiên điều trần của vụ kiện này kết thúc ngày 30.11 qua, dự kiến năm tới tòa sẽ có phán quyết. 
Hồi tháng 10, Mỹ đã đưa tàu chiến vào vùng 12 hải lý quanh một đảo nhân tạo mà TQ xây trái phép trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam.  
Khi dự hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) ở Philippines, ông Obama đã kêu gọi TQ chấm dứt hoạt động cải tạo đất trên biển  Đông. 
TQ cũng đã có những chương trình hoạt động quốc tế để củng cố tầm ảnh hưởng ở châu Á, nhằm làm đối trọng với Mỹ, như lập Ngân hàng đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB). Mỹ đã không thể cản các đồng minh chủ lực tham gia tổ chức tài chính này. 
TQ cũng thúc đẩy Khu vực thương mại tự do châu Á - Thái Bình Dương, trong khi Mỹ đã đạt được Hiệp ước đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). 
Bảo Vĩnh (theo International Business Times)